Για να σας πάρω μαζί μου σήμερα, να επισκεφτούμε το χωριό του Κούστα, δηλαδή του Εμίρ Κουστουρίτσα, σκεφτείτε μόνο για λίγο, πως ξυπνάτε κάπου εκεί κοντά κι είναι η πρώτη νύχτα απ’ όταν φτάσατε στη Δυτική Σερβία που το πυκνό χιόνι της νύχτας έχει καλύψει σχεδόν τα πάντα. Αυτό συνέβη πραγματικά στη δική μου περίπτωση κι η αλήθεια είναι πως όταν χιονίζει στην Ελλάδα, σε πολλές περιοχές αυτό αντιμετωπίζεται σαν τόσο εξαιρετική κατάσταση (μιας και δεν είμαστε συνηθισμέν@ σε τετοια) που καλό είναι να μη βγεις απ’ το σπίτι σου. Το ίδιο σκέφτηκα κι εγώ λοιπόν. Ότι χάθηκε μάλλον η ευκαιρία αυτής της επίσκεψης και δεν μ’ άρεσε καθόλου η ιδέα.
Το διαθέσιμο αυτοκίνητο ήταν επιπλέον σχεδόν μη ορατό απ’ το χιόνι, όπως κι όλα τ’ άλλα εκεί γύρω, πράγμα που έκανε πιο αποτρεπτικό το εγχείρημα, αλλά βλέποντας με την παρέα μου από ένα μικρό ύψωμα πως φαινόταν να καθαρίζει το τοπίο σε πιο χαμηλό υψόμετρο από ‘κει που βρισκόμασταν, το τολμήσαμε. Εννοείται ότι τα εκχιονιστικά είχαν πιάσει δουλειά προφανώς απ’ τα χαράματα κι είχαν ρίξει ψιλό χαλίκι παντού, με αποτέλεσμα αν και το ύψος του χιονιού έφτανε και ξεπερνούσε κατά πολύ τους 30 πόντους, οι δρόμοι να είναι τόσο καθαροί ώστε να μην χρειαστεί καν να βάλουμε αλυσίδες στα λάστιχα.
Küstendorf – Κι ο Ντιέγκο Μαραντόνα τιμάται εδώ (φωτογραφία: προσωπικό αρχείο)
Είκοσι χιλιόμετρα και κάτι πιο κάτω λοιπόν απ’ τα 1200 μέτρα όπου και βρισκόμασταν εμείς, κοντά στα σύνορα με τη Βοσνία, βρήκαμε την πινακίδα που οδηγούσε στο χωριό του Κουστουρίτσα που οι ντόπιοι ονομάζουν Κούστεντορφ (Küstendorf). Λέγεται ότι η ονομασία βγαίνει απ’ το συνδυασμό του χαϊδευτικού του επιθέτου του (Kusta απ’ το Kusturica) και της γερμανικής λέξης «dorf» που σημαίνει χωριό. Στα γερμανικά πάντως η λέξη σημαίνει «παραθαλάσσιο χωριό», πράγμα που μοιάζει αστείο, έτσι όπως το βλέπετε περιτριγυρισμένο από βουνά. Τη δική του πόλη την έχασε στον πόλεμο, κι ήθελε να φτιάξει ένα άλλο μέρος να του τη θυμίζει όπως εξήγησε ήδη απ’ το 2004:
I lost my city [Sarajevo] during the war, now this is my home. I am finished with cities. I spent four years in New York, 10 in Paris, and I was in Belgrade for a while. To me now they are just airports. Cities are humiliating places to live, particularly in this part of the world (…)That is why I wished to build my own village. It bears a German name : Küstendorf. I will organize seminars there, for people who want to learn how to make cinema, concerts, ceramics, painting. It is the place where I will live and where some people will be able to come from time to time. There will be of course some other inhabitants who will work. I dream of an open place with cultural diversity which sets up against globalization…
Το ξύλινο αυτό παραδοσιακό χωριό με τα έντονα χρώματα στις πόρτες και τα παράθυρα, χτίστηκε εκείνη τη χρονιά (2004) λοιπόν, κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της ταινίας «Η ζωή είναι ένα θαύμα» (Život je čudo/ Живот је чудо), γι’ αυτό απεικονίζεται κι η σκηνή με το ζευγάρι στο ιπτάμενο κρεβάτι στη φωτογραφία που βλέπετε πιο πάνω. Ο βραβευμένος σκηνοθέτης πρόσεξε τον ηλιόλουστο λόφο στη Mokra Gora κι αποφάσισε να τον αξιοποιήσει. Η πινακίδα βέβαια το αναγράφει ως Mećavnik (που σημαίνει χιονοθύελλα) κι επίσης λέγεται Drvengrad (ξύλινο χωριό) και Sharingrad (πολύχρωμο χωριό).
Η είσοδος κοστίζει 5 ευρώ κατ’ άτομο και συναντήσαμε εκεί εκτός από λίγους ντόπιους επισκέπτες και κάποιες κοπέλες, τουρίστριες, απ’ την Κίνα. Προφανώς η φήμη του άξιου σκηνοθέτη και του χώρου αυτού έχει φτάσει πολύ μακριά. Το ξύλινο χωριό δεν ήταν χιονισμένο, αλλά η μουντή ατμόσφαιρα και το ψιλόβροχo με δυσκόλεψαν λίγο ομολογώ στις φωτογραφίες. Μικρό το “κακό” σαφώς, όμως έχει ένα νόημα να το αναφέρω. Φωτογράφισα αρκετά σημεία πάντως, όσο στο νου έπαιζαν σκηνές απ’ τις ταινίες του Κουστουρίτσα κι άκουγα γνωστές μελωδίες. Όπως θα δείτε κι εσείς οι μικροί δρόμοι του φέρουν τα ονόματα προσωπικοτήτων που θαυμάζει ο Κουστουρίτσα κι έχουν ιδιαίτερη σημασία για κείνον. Η πρώτη οδός ονομάζεται Οδός Ίβο Άντριτς και πολύ κοντά βρίσκεται η Οδός Νίκολα Τέσλα, Τσε Γκεβάρα, Νικίτα Μιχάλκοφ, αλλά κι αυτή που είναι αφιερωμένη στο Ντιέγκο Μαραντόνα.
Σε ορισμένα σημεία ολόκληροι τοίχοι φέρουν εικόνες (γκράφιτι) όπως π.χ. του Νικίτα Μιχάλκοφ, και η διακόσμηση τη στιγμή που πήγαμε εμείς ήταν Χριστουγεννιάτικη. Γιατί μπορεί ο Κουστουρίτσα να γεννήθηκε στη Βοσνία, στο Σεράγεβο, αλλά αποφάσισε το 2005 να βαφτιστεί χριστιανός. Πήρε λοιπόν το όνομα Nemanja Kusturica (Немања Кустурица) στο Μοναστήρι της Savina κοντά στο Herceg Novi, στο Μαυροβούνιο. Κι έτσι υπάρχει στο κέντρο του χωριού του ορθόδοξη Εκκλησία, αυτή του Αγίου Σάββα. Το πρότυπό του άλλωστε, για ολόκληρο αυτό το χώρο, αποτέλεσε το Σερβικό Μοναστήρι της Μονής Χιλανδαρίου που βρίσκεται στη Χερσόνησο του Άθω. Οι Σέρβοι Χριστούγεννα γιορτάζουν βέβαια στις 7 Ιανουαρίου, αλλά στολίζουν κι εκείνοι πολύ νωρίτερα, όπως κι εμείς. Το σκεπτικό του Κουστουρίτσα πάντως, σχετικά με την αλλαγή θρησκεύματος είναι αυτό:
My father was an atheist and he always described himself as a Serb. OK, maybe we were Muslim for 250 years, but we were Orthodox before that and deep down we were always Serbs, religion cannot change that. We only became Muslims to survive the Turks.
Το χωριό, ίσως να το γνωρίζετε ότι φιλοξενεί το ομότιτλο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου και Μουσικής (σε λίγες μέρες μάλιστα, δηλαδή στις 13 Ιανουαρίου αρχίζει το 13ο της ιστορίας του) και διαθέτει επίσης βιβλιοθήκη (Ivo Andrić Library), θέατρο, αμφιθέατρα, γκαλερί, γήπεδο τένις, θερμαινόμενη πισίνα, ζαχαροπλαστείο, «φυλακή» κ.α. Δεν επιτρέπονται εδώ χημικά επεξεργασμένα προϊόντα ή προϊόντα πολυεθνικών εταιρειών. Τα λαχανικά που καλλιεργούνται στην περιοχή και τα γαλακτοκομικά προϊόντα απ’ τις περίπου 20 αγελάδες που διαθέτει το χωριό, χρησιμοποιούνται στα εστιατόριά του, οπότε ποιος ο λόγος; Περισσότερα μπορείτε να μάθετε εξερευνώντας τους συνδέσμους ή και διαβάζοντας αυτό το βιβλίο, κι όταν θα πάτε, θα δείτε κι άλλα. Ως συνήθως δεν εξάντλησα το θέμα φωτογραφικά…
Πηγές:
-http://mecavnik.info/
-http://kustu.com/wiki/doku.php?id=en:kuestendorf
-http://kustu.com/w2/en:life_is_a_miracle
-http://www.kustendorf-filmandmusicfestival.org/2020/
-https://www.theguardian.com/film/2005/mar/04/2
*Όλες οι φωτογραφίες τραβήχτηκαν από μένα κι έχουν ανέβει στους προσωπικούς μου λογαριασμούς, σε instagram και flickr.
