Κατηγορία: Ποίηση

Τα καλύτερα και πιο ενδιαφέροντα βιβλία του 2021

(φωτογραφία: προσωπικό αρχείο)

Μιας και φτάνουμε στο τέλος της χρονιάς, ας δούμε μαζί ποια είναι τα καλύτερα και πιο ενδιαφέροντα βιβλία -κατά τη γνώμη μου πάντα- που προτάθηκαν από ‘δω (κάποια που διάβασα κι ας μην πρόλαβα να τα παρουσιάσω ως τώρα, τα βλέπετε στην παραπάνω φωτογραφία). Μιας και τα διαλέγω μόνη μου και σε κανέναν εκδότη δε χρωστάω να γράψω καλές κριτικές για τις νέες κυκλοφορίες του, αυτή η λίστα έχει αν μη τι άλλο, μια ιδιαίτερη αξία. Όσο για τη σειρά κατάταξης , σχετίζεται μόνο με τη χρονική στιγμή κατά την οποία δημοσιεύτηκαν οι αναρτήσεις και ξεκινά αντίστροφα, δηλαδή απ’ την αρχή του χρόνου.

Ποίηση: 1) «Εξελιγμός» του Κυριάκου Μουτίδη, 2) «éclat éclair» του Κωστή (Τριανταφύλλου), 3) Ανθολογία Νέων Γεωργιανών Ποιητών, συλλογικό, 4) «Μαύρες Ρίζες», συλλογικό

Λογοτεχνία: 1) «Μάμα Κάρι» του Νικόλα Περδικάρη, 2) «Ακολουθήστε τες» του Τέου Ρόμβου.

Ψυχολογία/Ψυχιατρική: 1) «Υπομονή θέλει» των Θανάση Πέτρου και Μαρίας Παναγιώτου, 2) «Πανελλαδική Συσπείρωση για την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση – Ανιχνεύοντας διαδρομές κινηματικής αντίστασης στην κυρίαρχη ψυχιατρική», συλλογικό, 3) «Λογοτέχνες με Ψυχική Νόσο και Εγκλεισμό» του Γεράσιμου Α. Ρηγάτου

(φωτογραφία: προσωπικό αρχείο)

‘Ερευνες: «Γυναίκες στη φυλακή» της Μαρίας Φαφαλιού.

(φωτογραφία: προσωπικό αρχείο)

Επιστημονική φαντασία: «Εκπνοή» του Ted Chiang.

Ξένες εκδόσεις: 1) «Nora» της Nuala O’ Connor, 2) «The Van Gogh Sisters» του Willem-Jan Verlinder, 3) «The Madman’s Library: The Strangest Books, Manuscripts and Other Literary Curiosities From History» του Edward Brooke-Hitching, 4) «Unwell Woman – Misdiagnosis and Myth in a Man-made World» της Elinor Cleghorn, 5) «Every body» της Olivia Laing.

Πέρα απ’ αυτά όμως, έκανα όλη τη χρονιά αναρτήσεις για το Δάντη Αλιγκιέρι, ένα αφιέρωμα στον Φραντς Κάφκα, έγραψα για τη σχέση του Τζέιμς Τζόις με την Ελλάδα και τους Έλληνες και γι’ αυτήν του Μαρσέλ Προυστ με το Μπαλμπέκ, ανέφερα κάποιες πληροφορίες για τον Λεονάρντο Σάσα, κ.α. Επομένως, αν κάτι σας ενδιαφέρει απ’ αυτά, μπορείτε ν’ ανατρέξετε στους σχετικούς συνδέσμους.

Και βέβαια δε θα μπορούσα να κλείσω αυτή την αναδρομική ανάρτηση, χωρίς ν’ αναφέρω ότι διάβασα κυρίως δύο fanzin το 2021: αυτό της «Λοκομοτίβα» στο οποίο γράφω κιόλας (εδώ κι εδώ θα βρείτε όλες τις λεπτομέρειες) κι αυτό της κατάληψης «Παπουτσάδικο» (εδώ κι εδώ οι σχετικές αναρτήσεις). Σίγουρα και τη χρονιά που μας έρχεται, θα διαβάσω και θα σας γράψω και γι’ άλλα ενδιαφέροντα βιβλία. Καλά να ‘μαστε…

Συζητώντας με το Νίκο Λάιο για τις «Μαύρες Ρίζες»

Όταν πληροφορήθηκα τα της έκδοσης αυτής της τόσο σημαντικής ποιητικής συλλογής, αντί να σας μεταφέρω απλά τις λεπτομέρειες απ’ το δελτίο τύπου, σκέφτηκα να πάω ένα βήμα παραπέρα και να ρωτήσω το μεταφραστή του βιβλίου, κοινωνικό ανθρωπολόγο, Νίκο Λάιο, μερικά πράγματα. Ο ίδιος άλλωστε έκανε και την ανθολόγηση των ποιημάτων κι έχει σημασία να καταλάβουμε το πώς. Του έστειλα λοιπόν τις ερωτήσεις μου (έχουμε ξαναμιλήσει εξ’ ου κι ο ενικός), πρόθυμα ανταποκρίθηκε και τον ευχαριστώ, κι έτσι σήμερα θα διαβάσετε τις δικές του απαντήσεις. Η γεωγραφική απόσταση μπορεί να μη μας επέτρεψε να τα συζητήσουμε όλα αυτά από κοντά, αλλά έστω και μέσω μηνυμάτων, έγινε μια κουβέντα με ουσία (αυτό αισθάνθηκα, αντιλαμβανόμενη τις συνδέσεις που έκανε μ’ αφορμή την πρώτη και την τρίτη ερώτηση), γεγονός που με χαροποιεί πολύ. Φυσικά, θα επανέλθω στο θέμα για να γράψω κι εγώ τη γνώμη μου για το βιβλίο που κυκλοφορεί απ’ τις εκδόσεις «Στοχαστής» και την εισαγωγή του οποίου υπογράφει ο Στέλιος Ελληνιάδης.

Μέχρι να γίνει αυτό όμως, διαβάστε τι μου απάντησε, στην ακόλουθη «συνομιλία» μας:

α) Πώς και ασχολήθηκες με τα συγκεκριμένα ποιήματα (ποια η αφετηρία, το κίνητρο κτλ);

Απ’ όταν ήμουν έφηβος ακούω μπλουζ, μου αρέσουνε πολύ, ειδικά τα επαρχιώτικα μπλουζ. Είμαι επαρχιώτης κι εγώ, κάπου βρίσκουν και χτυπάνε καλά μέσα μου κι ας υπάρχει η απόσταση του χρόνου, του τόπου και τα λοιπά. Εν πάση περιπτώσει, έχουν μια διάσταση μουσική και μια διάσταση ποιητική τα μπλουζ – διαστάσεις αξεδιάλυτες μεταξύ τους, αλλά υπαρκτές σαν διαστάσεις. Από κει, απ’ τη γραμμή της ποίησης, της λαϊκής ποίησης, βρέθηκα κάπως, κάποια στιγμή να σκαλίζω και τους «καθωσπρέπει» μαύρους ποιητές των Η.Π.Α. Γιατί κάποιοι τους είχαν μπλεχτεί γερά με τις λαϊκές ποιητικές φόρμες – ήταν η εποχή τέτοια, τους ωθούσαν και οι προσωπικές τους ιστορίες, να μην επεκτείνομαι.

Η ουσία είναι ότι μου άρεσαν πολύ αυτά που βρήκα σ’ αυτές τις πιο κυριλέ, ας πούμε, γωνιές. Κι όλο απ’ τον έναν στον άλλον ποιητή. Και ύστερα, συνειδητοποίησα ότι υπήρχαν και αξιόλογες μαύρες ποιήτριες, γυναίκες. Έψαξα βιογραφικά στοιχεία, βρήκα προσωπικές ιστορίες που με διακίνησαν και, τέλος πάντων, ανοίχτηκε μπρος μου κόσμος ολόκληρος, πολύ λίγο φωτισμένος στη χώρα μας. Ένα κομμάτι του, κάποια κομμάτια του, θέλησα να φέρω λιγάκι στο φως. Έπιασα το νήμα απ’ τον Μεσοπόλεμο, το περισσότερο επειδή στην περίοδο αυτή σημειώθηκε μια «έκρηξη» της μαύρης καλλιτεχνικής δημιουργίας στις Η.Π.Α., είναι περίοδος-κόμβος και απ’ αυτή την άποψη.

β) Αντιμετώπισες μεταφραστικές δυσκολίες (που υποθέτω θα υπήρχαν κάποιες);

Πολλές δυσκολίες, που χοντρικά είχαν να κάνουν με την προσπάθεια να μένω όσο μπορώ πιο κοντά στα πρωτότυπα, όσον αφορά λεκτικό, νόημα, πνεύμα, στυλ και, παράλληλα, να αποδίδω στην «καθ’ ημάς» μελωδικότητα, ρυθμούς, ομοιοκαταληξίες, παρηχήσεις, όπου υπήρχαν. «Τα ήθελα όλα», δηλαδή. Δούλεψα έτσι μέχρι τέλους, με τον πήχη τόσο ψηλά. Για τα δεδομένα τα δικά μου, πολύ ψηλά. Πιστεύω πως κάτι κατάφερα. Το τι και πόσο, θα το κρίνει ο κόσμος.

γ) Τι αποκόμισες απ’ αυτό το εγχείρημα;

Πας σε βάθη πολύ ανθρώπινα. Ένα πράγμα, που μου έρχεται να σου πω, είναι ότι βγαίνω απ’ τη στράτα αυτή με βαθύτερη την αντίληψη της γλώσσας της δικιάς μας, των τρόπων των δικών μας, του κόσμου του δικού μας.

Για παράδειγμα, για να ξεπεραστούν τα εμπόδια, που είπαμε πριν ότι μπαίνουν σε ένα εγχείρημα μεταφραστικό, η βοήθεια ήρθε απ’ τους παππούδες μου και τις γιαγιάδες μου, που είναι χρόνια συγχωρεμένοι. Και από άλλων τους παππούδες και τις γιαγιάδες, που τους άκουγα παιδί να λένε ιστορίες, παραμύθια και τέτοια, μιλώντας τη ρουμελιώτικη διάλεκτο και τις ντοπιολαλιές των χωριών της Φωκίδας. Ήτανε άνθρωποι αγρότες, τσοπάνηδες, εργάτες που δεν είχαν βγάλει το Δημοτικό. Και μιλούσανε σε μια γλώσσα τόσο ποιητική, χωρίς να καμώνονται τους ποιητές.

Πρόσεξε: Δεν τους επικαλέστηκα. Ήρθανε και με βρήκαν από μόνοι τους, ήρθανε σαν απαντήσεις στα ερωτήματα, σαν λύσεις στα προβλήματα. Ήρθανε από φυσικού τους, γιατί πάντα έρχονται, πάντα πηγαίνουν.

Και να πούμε ότι τη γλώσσα αυτή ακόμα τη μιλάνε έτσι κάποιοι, κάποιες. Άνθρωποι της ηλικίας μου και μικρότεροι από εμένα. Τους θαυμάζω, είναι οι οδηγοί μου με σάρκα και οστά, μπορεί και οδηγοί μιας πολιτισμικής συνθήκης ολόκληρης, που δεν λέει να ψοφήσει κάτω από καμιά μπότα.

Κάπου εκεί, μάλλον, βρίσκεται κι ένας ουσιαστικός τόπος συνάντησης της γλώσσας αυτής, που συζητάμε, με τη γλώσσα των πρωτότυπων ποιημάτων, που μετάφρασα – δηλαδή σε αυτό το διαφορετικής όψης μεν, ίδιας κόψης δε αντιστασιακό πνεύμα, αυτό το περήφανο πνεύμα, που λέει «κοίτα με, μπότα, κακό ψόφο δεν έχω!»

Ανθολογία Νέων Γεωργιανών Ποιητών απ’ τις εκδόσεις «Βακχικόν»

(φωτογραφία: προσωπικό αρχείο)

Η Ανθολογία Νέων Γεωργιανών Ποιητών που κυκλοφορεί απ’ τις εκδόσεις «Βακχικόν» μου τράβηξε το ενδιαφέρον και παρουσιάζεται σήμερα εδώ. Πρόκειται για Δίγλωσση έκδοση, στην οποία την Ανθολόγηση και τον Πρόλογο υπογράφει ο Σότα Ιατασβίλι και τη Μετάφραση έχει κάνει η Σοφία Σαμιανίδου.

Ο λόγος που αποφάσισα να διαβάσω αυτό το βιβλίο, ξεκινά απ’ το ενδιαφέρον μου γι’ αυτήν την τόσο ιδιαίτερη γλώσσα και για την τόσο ζωντανή ποιητική σκηνή της Γεωργίας. Ο Ζάζα Κόσκατζε, έπαιξε εν αγνοία του σημαντικό ρόλο, μιας κι είναι ο άνθρωπος που συν-ίδρυσε τη «Φωλιά εναλλακτικών ποιητών» και αργότερα το «Ροζ λεωφορείο», για το οποίο έτυχε να έχω διαβάσει κάποιο σχετικό άρθρο. Και μου άρεσε πάρα πολύ η δράση αυτής της δεύτερης ομάδας που έλαβε χώρα στην Τιφλίδα το 2003.

Να τι γράφει ο Σότα Ιατασβίλι γι’ αυτό: «Γιατί, όμως, το «Ροζ Λεωφορείο»; Η αλήθεια είναι ότι η λεγόμενη «Ροζ Επανάσταση» έλαβε χώρα το 2003 και η ομάδα της Τιφλίδας δημιουργήθηκε εκείνη την περίοδο. Η ονομασία της αποτελεί απόρροια και απόηχο της επαναστατικής διάθεσης που ήταν διάχυτη εκείνη την εποχή. Άρπαζαν τα λεωφορεία επικαλούμενοι την ποιητική απαλλοτρίωση, πραγματοποιούσαν ποιητικές παραστάσεις στους δρόμους της πόλης, έκλειναν τη λεωφόρο κι άνοιγαν το δρόμο για το «Ροζ Λεωφορείο», διάβαζαν ποιήματα σε λεωφορεία, είχαν ενεργό συμμετοχή σε διαδηλώσεις και παραστάσεις».

Ο Ζάζα Κόσκατζε (το πραγματικό του όνομα είναι Λέβαν Τσερτσβάτζε), μετέφρασε στη χώρα του Charles Bukowski, Allen Ginsberg, Chuck Palahniuk, Rog Phillips, Stephen King, Richard Laymon, γράφει διηγήματα, σενάρια ταινιών και τα ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε 6 γλώσσες. Κι αφού σας έγραψα για ‘κείνον, ώρα ν’ αναφερθώ και σε άλλους ποιητές που μου άρεσαν πολύ.

Ξεχώρισα λοιπόν τα ποιήματα των : Παάτα Σαμουγκία, Γκιόργκι Τσουτλασβίλι, Μπέκα Αχαλάια, Νίνι Ελιασβίλι, Ντάτο Καντσασβίλι, Νίκα Λάσχια, Λία Λικοκέλι, Αλεξάντρε Λορτκιπάνιτζε, Έρεκλε Ντεϊσάτζε, Γκιόργκι Σόνια, Τόρνικε Τσέλιτζε και Άλεξ Τσιγκβινάτζε. Κι αν σας φαίνεται ότι ξεχώρισα πολλά, είναι ακριβώς επειδή όλα τα ποιήματα είναι ένα κι ένα. Μ’ έχει ενθουσιάσει αυτή η ανθολογία, δε θα το κρύψω.

Με τους Παάτα Σαμουγκία και Γκιόργκι Τσουτλασβίλι, μάλιστα, αισθάνθηκα διαβάζοντας τους μια πνευματική συγγένεια που δεν εξηγείται με λέξεις και σίγουρα στο μέλλον θα βυθιστώ και σ’ άλλες δικές τους γραφές. Ειδικά αφού κυκλοφορεί και στη χώρα μας (απ’ τις εκδόσεις «Βακχικόν» πάντα), και το ποητικό βιβλίο του πρώτου με τίτλο: «Σχιζοκοινωνία».

Ως τότε όμως, ν’ αναφέρω κλείνοντας αυτή την ανάρτηση, ότι στην Ανθολογία συμπεριλαμβάνονται ποιήματα των: Ντιάνα Ανφιμιάδη, Γκιόργκι Αράμπουλι, Μπέκα Αχαλάια, Νίνι Ελιασβίλι, Ντάτο Καντσασβίλι, Γκιόργκι Κεκελίτζε, Ζάζα Κόσκατζε, Νίκα Λάσχια, Λία Λικοκέλι, Γκίο Λομίτζε, Αλεξάντρε Λορτκιπάνιτζε, Σάλομε Μπένιτζε, Έρεκλε Ντεϊσάτζε, Παάτα Σαμουγκία, Γκιόργκι Σόνια, Ζούρα Τζισκαρίανι, Τόρνικε Τσέλιτζε, Άλεξ Τσιγκβινάτζε, Γκιόργκι Τσουτλασβίλι.

დიანა ანფიმიადი, გიორგი არაბული, ბექა ახალაია, ნინი ელიაშვილი, დათო ყანჩაშვილი, გიორგი კეკელიძე, ზაზა კოშკაძე, ნიკა ლაშხია, ლია ლიქოკელი, გიო ლომიძე, ალექსანდრე ლორთქიფანიძე, სალომე ბენიძე, ერეკლე დეისაძე, პაატა შამუგია, გიორგი შონია, ზურა ჯიშკარიანი, თორნიკე ჭელიძე, ალექს ჩიღვინაძე, გიორგი ჩუთლაშვილი.

Καλή σας ανάγνωση.

Μια ταινία για το Giacomo Leopardi διαθέσιμη ελεύθερα ως την Κυριακή 19/12/2021

Η δραματική, αυτοβιογραφική ταινία του 2014 για τον σπουδαίο Ιταλό ποιητή, Giacomo Leopardi (Τζιάκομο Λεοπάρντι), που σκηνοθέτησε ο Mario Martone, θα είναι ελεύθερα διαθέσιμη, με ελληνικούς υπότιτλους απ’ το διαδικτυακό Φεστιβάλ Made In Italy, ως αυτήν την Κυριακή. Μπορείτε να την παρακολουθήσετε από εδώ, κάνοντας μιαν απλή εγγραφή.

Παρουσιάζει τους σημαντικότερους σταθμούς της ζωής του, απ’ τα παιδικά του χρόνια. «Ο Τζιάκομο Λεοπάρντι» όπως αναφέρεται εδώ «γεννήθηκε στο Ρεκανάτι το 1798 και θεωρείται ο σημαντικότερος Ιταλός ποιητής μετά τον Πετράρχη. Πολυμαθέστατος, πολύγλωσσος, φιλόσοφος και αρχαιογνώστης, ήταν απόγονος παλαιάς οικογένειας ευγενών γαιοκτημόνων η οποία, αρχικά, τον προόριζε για τον εκκλησιαστικό βίο. Από την πρώτη νεότητά του, διακατείχε τον φιλάσθενο κόμη το συναίσθημα της μοναξιάς και της απαισιοδοξίας. Έβρισκε καταφύγιο στη μελέτη και εκπόνησε πλήθος εργασιών σε επιστημονικά, φιλοσοφικά και φιλολογικά θέματα. Έζησε κατά διαστήματα στη Ρώμη, το Μιλάνο, την Μπολόνια, τη Φλωρεντία, τη Νεάπολη. Ένιωθε εξόριστος στον κόσμο, τον οποίο ο ίδιος ονόμαζε: «τάφο των ζωντανών» και στιγμάτισε την ηθική, διανοητική και πολιτική παρακμή αντιτάσσοντας το σκεπτικισμό, την ειρωνεία, την αφοσίωση στην τέχνη του. Πέθανε σε ηλικία 39 ετών. Μερικά από τα έργα του: «Ο θάνατος του Έκτορα» (1809), «Ιστορία της αστρονομίας» (1813), «Άσματα» (1816-1835), «Μικρά ηθικά έργα» (1820-1824), «Το όνειρο» (1825), «Σκέψεις» (1832). Μετέφρασε επίσης Έλληνες και Λατίνους συγγραφείς». Έτσι δεν είναι τυχαίο, που στην ταινία υπάρχει κι ένας Έλληνας κι ακούγεται η λέξη «σ’ αγαπώ».

Η ταινία, αποτελεί την πρότασή μου για το Σαββατοκύριακο και φυσικά αφορά κυρίως όσ@ διαβάζουν ποίηση κι εκτιμούν τον καλό κινηματογράφο. Η διάρκειά της είναι 2 ώρες κι 25 λεπτά.

Καινούριο ποιητικό βιβλίο του Κωστή (Τριανταφύλλου)

Κυκλοφόρησε, παράλληλα με την ατομική του έκθεση αγώγιμο <=> μη αγώγιμο, από τις εκδόσεις Roma gallery, το βιβλίο éclat éclair του Κωστή (Τριανταφύλλου) που εμπεριέχει τρεις εκδοχές. Το ίδιο το ποίημα, το χειρόγραφο του ποιητικού δρώμενου και το CD με την μουσική του Guillaume Loizillon πάνω στο ποιητικό αυτό έργο -με απαγγελία του ποιητή. Είναι γραμμένο στη γαλλική γλώσσα.

Περισσότερες πληροφορίες στον ιστότοπό του, που θα βρείτε εδώ.

Χρήστος Μαστέλλος: Η ζωή είναι μια υπόσχεση

Photo Credits: Alessandro Bavari

.

Στα αιώνια ξενύχτια,

σκυμμένος πάνω από κείμενα

του Μπακούνιν και του Νίτσε.

Η Επανάσταση και ο νέος

ανθρωπισμός…

Ίδε ο Άνθρωπος και ο

Υπεράνθρωπος…

Πόλεμοι και μοναξιά,

μοναξιά και τι…

Η άβυσσος δεν έχει χρώμα,

ούτε σκοτεινό ούτε τίποτα.

Είναι το χρώμα των αναμνήσεων

πριν να μας συλλάβει η μάνα μας.

(Ανύπαρκτο)

Η Ζωή είναι μια Υπόσχεση

δύο αποσιωπητικά στην…

αιώνια σιωπή του

σύμπαντος.

Ας πιω λίγο ούζο ακόμα.

Μία επιστροφή στα κοιτάσματα

του Χάους, ένα παίγνιο

με τις λέξεις.

Ένα νόημα που γλιστρά,

σαν την πιο γλυκιά

ουτοπία.

Ένα κακομαθημένο παιδί είναι

η ανθρωπότητα, μπορεί να

μεγαλώσει.

Ή θα βγάλεις φτερά, κύριε…

Ή θα σέρνεσαι!

Η μετριότητα ανήκει στα

γούστα των δούλων.

Ως εδώ με την

τιμωρία.

Στα αιώνια ξενύχτια

καμιά φορά με πιάνει πείνα,

και τρέχω για τηγανητές πατάτες

στα 24ωρα.

Όπως μεταμορφώνεται η εξουσία,

έτσι να μεταμορφωθούμε και εμείς!

Η Ζωή είναι μια Υπόσχεση,

ένα φωτογραφικό στιγμιότυπο στην…

αιώνια ανυπαρξία μας.

Και η παράλυση απέναντι στο

θάνατο είναι σκέτη

αλαζονεία…

Χρήστος Μαστέλλος