700 χρόνια απ’ το θάνατο του Δάντη: Η επιρροή του στη σύγχρονη κουλτούρα – Μέρος ΙI

Συνεχίζοντας τη χτεσινή ανάρτηση, ας περάσουμε σήμερα να δούμε την επιρροή του Δάντη και των έργων του στη σύγχρονη μουσική, αρχικά. Για να κάνουμε την σύνδεση όμως με το παρελθόν πρώτα, υπάρχει παραπάνω το video με την συμφωνία (Eine Symphonie zu Dantes Divina Commedia), που ο Franz Liszt, ολοκλήρωσε το 1856, εμπνευσμένος από την ανάγνωση της Θείας Κωμωδίας και από τις εικονιστικές αναπαραστάσεις της απ’ τους μεγάλους ζωγράφους της εποχής του. Το έργο ήταν αφιερωμένο στον Wagner, ο οποίος προσπάθησε να τον αποτρέψει απ’ το να μελοποιήσει τον Παράδεισο, σαν αυτό να σηματοδοτούσε την ανθρώπινη αδυναμία απέναντι στην αναπαράσταση του Θείου.

Σας είχα γράψει πάντως σε παλιότερες αναρτήσεις -κι ειδικά σ’ αυτήν-, συμβουλευόμενη με την σειρά μου τις σχετικές πηγές, ότι η Θεία Κωμωδία έτσι κι αλλιώς, διαπνέεται από μουσική, ότι ο πατέρας της Ιταλικής Ποίησης αναφέρει στους στίχους του ονόματα τροβαδούρων (ανδρών αλλά και γυναικών) της εποχής του κ.ο.κ. Έτσι, στις μέρες μας στη γειτονική χώρα, το σύνολο SimoneSorini SYRENARUM μελοποιεί με άκρα φιλολογική επιμέλεια και βέβαια με όργανα της εποχής εκείνης, τα ωραιότερα αποσπάσματα του ποιητικού έργου του Δάντη. Κι ο ράπερ Murubutu (καθηγητής ιστορίας και φιλοσοφίας) όμως, καθώς κι ο ομότεχνός του Claver Gold, φαίνεται ότι βρίσκουν απ’ την ίδια πηγή, τη δική τους έμπνευση κι η Κόλαση ζωντανεύει.

Με εντελώς διαφορετικό ύφος ερμηνεύει στίχους της Θείας Κωμωδίας ο Francesco De Gregori, συνοδευόμενος απ’ την Λαϊκή Ορχήστρα Ambrogio Sparagna. Το καλοκαίρι μάλιστα που μόλις πέρασε, εγκαινίασε στη Ρώμη το “Dante assoluto. E cielo e terra”, το φεστιβάλ δηλαδή που διοργάνωσε το Αρχαιολογικό Πάρκο του Κολοσσαίου. Θαυμάσιο δεν είναι που το ίδιο έργο γίνεται αφορμή για τόσες μελοποιήσεις;

Κι αν νομίζετε ότι κάλυψα αρκετά το θέμα με τόσες αναφορές, ειλικρινά σας λέω πως δεν είναι έτσι. Γιατί ο Υπέρτατος Ποιητής, υπάρχει «στους στίχους και την έμπνευση των τραγουδιών των Guccini, De André, Branduardi και άλλων τραγουδοποιών. Ο στίχος 103 της Κόλασης (…)»Amor che a nullo amato amar perdona», εμφανίζεται για παράδειγμα τόσο σε ένα τραγούδι του Venditti όσο και σε ένα κομμάτι του Jovanotti», όπως διάβασα.

Και βέβαια δεν βρίσκουμε τις επιρροές του έργου του μόνο σε ιταλικά τραγούδια, αλλά και σε αγγλόφωνα ροκ, χέβι μέταλ κτλ, όπως θα μάθετε από εδώ. Για παράδειγμα το τραγούδι «Charon» του King Diamond είναι εμπνευσμένο από τη Θεία Κωμωδία, το «Medusa» των Anthrax, το «Dante’s inferno» του χέβι μέταλ συγκροτήματος Iced Heart, το «Underworld» των Simphony X, κ.α. Αλλά κι οι Radiohead αποτίουν φόρο τιμής στον Dante σε ένα απ’ τα τραγούδια που εμπεριέχονται στο άλμπουμ «Hail to the Thief» με τον εναλλακτικό τίτλο «The Lukewarm», η Loreena Mc Kennitt έχει κυκλοφορήσει το «Dante’s Prayer», οι Tangerine Dream με την σειρά τους το «Ιnferno» (το video clip μάλιστα που βλέπετε παρακάτω έχει πλάνα από μια ταινία που έχει μείνει στην ιστορία), οι Φινλανδοί HIM το «Venus Doom» κτλ. Μια ματιά εδώ βέβαια, θα φανεί χρήσιμη σ’ όσ@ θέλουν να μάθουν ακόμη περισσότερα για τα τραγούδια και τα συγκροτήματα που ασχολήθηκαν με το Δάντη (το άρθρο συμπεριλαμβάνει αναφορές και στην κλασσική μουσική).

Αν όμως, μετά απ όλες αυτές τις ενδεικτικές πληροφορίες, θέλετε να βουτήξετε ακόμη πιο βαθιά στο μουσικό σύμπαν του Δάντη, σας προτείνω συμπληρωματικά κι ένα κείμενο, το οποίο μελέτησα κι εγώ στη διάρκεια μαθήματος που ολοκλήρωσα πρόσφατα για ‘κείνον και ήταν εξαιρετικά χρήσιμο. Για το τέλος, τώρα, κράτησα αυτό, δηλαδή ένα video του Ennio Morricone που διαβάζει Δάντη. Δε θα μπορούσε να λείπει ο Μαέστρος απ’ αυτή την ανάρτηση…

(συνεχίζεται…)

700 χρόνια απ’ το θάνατο του Δάντη: Η επιρροή του στη σύγχρονη κουλτούρα – Μέρος Ι

Αύριο συμπληρώνονται 700 χρόνια απ’ το θάνατο του Δάντη κι όλη τη χρονιά εδώ ανέβαιναν σχετικές αναρτήσεις. Τι απομένει να σας γράψω, λοιπόν; Πολλά. Γιατί ο πατέρας της Ιταλικής Ποίησης και Γλώσσας είναι παρών κι επηρεάζει τη σύγχρονη κουλτούρα (ποπ και όχι μόνο), με τρόπο αξιοθαύμαστο. Τραγούδια βασίζονται στο έργο του, βιβλία αλλά και ταινίες που έχουν τον ίδιο ως πρωταγωνιστή κυκλοφορούν, η μορφή του δίνει έμπνευση σε ζωγράφους, γίνεται graffiti κ.ο.κ. Για να τα δούμε όλα σιγά-σιγά μαζί με λεπτομέρειες κι ας αρχίσουμε με τη λογοτεχνία… Στην Ιταλία λοιπόν κυκλοφορεί μια σειρά ιστορικών θρίλερ του Giullo Leoni, στα οποία ο Δάντης παρουσιάζεται ως ερευνητής εγκλημάτων. Το πρώτο βιβλίο αυτής της σειράς έχει τίτλο «I delittti della medusa» («Τα εγκλήματα της Μέδουσας») και βλέπετε παραπάνω το εξώφυλλο του. Στο «Dear Dante» («Αγαπητέ Δάντη») του Αμερικανού Anthony Maulucci, πρωταγωνιστεί ο John, καθηγητής αναγεννησιακών σπουδών και αμφιφυλόφιλος πατέρας, που ζει στην Τοσκάνη και γράφει ένα βιβλίο για τον Δάντη. Το εξώφυλλο του βιβλίου μάλιστα κοσμεί ο υπέροχος πίνακας που βλέπετε παρακάτω κι είδα από κοντά στο Λούβρο (θα τα γράψω κι αυτά κάποια στιγμή) .

Κυκλοφορούν επίσης κι άλλα βιβλία των οποίων την πλοκή σφραγίζει η προσωπικότητα του Δάντη, όπως το «Dante’s Numbers» του Βρετανού David Hewson («Οι Αριθμοί του Δάντη») όπου στην πρεμιέρα μιας νέας κινηματογραφικής έκδοσης του Dante’s Inferno που λαμβάνει χώρα στους πανέμορφους χώρους της Villa Borghese, διαπράττεται ένα έγκλημα, εξαφανίζεται ένα κειμήλιο και καλείται ο Nic Costa για να βρει τους ενόχους και το παλιότερο της εκλιπούσης Jane Langton, που τιτλοφορείται “The Dante Game: A Homer Kelly Mystery” («Το Παιχνίδι του Δάντη» -Ένα μυστήριο του Homer Kelly»), στο οποίο ο καθηγητής Homer Kelly που διδάσκει σε Αμερικανικό σχολείο Φλωρεντίνων Σπουδών, πρέπει να παραμερίσει τα αναλυτικά του προγράμματα και να γίνει ντετέκτιβ, όταν δολοφονηθεί η Ιταλίδα υπηρέτρια του σχολείου και ο αγαπημένος της.

Όπως ήδη θα καταλάβατε, τέτοιου είδους βιβλία μπαίνουν εύκολα στη λίστα των ευπώλητων κι είναι φυσικό να κυκλοφορούν αρκετά, σε διαφορετικές χώρες αν κι οι υποθέσεις τους όπως είναι αναμενόμενο διαδραματίζονται ως επί το πλείστον, στην Ιταλία. Δε χρειάζεται επομένως ν’ αναφερθώ σ’ άλλα παρόμοια. Καλύτερα να σας γράψω για το «Danteide» του Piero Trellini που διαφέρει εντελώς, μια και ο συγγραφέας του προσπαθεί σ’ αυτό το βιβλίο του που είναι κάτι σαν μυθιστόρημα και περιπέτεια μαζί, να μας δείξει τι είδε, τι άκουσε, τι διάβασε, ο Δάντης στην εποχή του. Γι’ αυτό το σκοπό μελέτησε τα έργα του -ξεκαθαρίζει όμως σε συνεντεύξεις του ότι το τελευταίο που τον ενδιέφερε ήταν να γράψει βιογραφία στην κλασική της μορφή- για να εκδώσει ένα βιβλίο 576 σελίδων πίσω από τις οποίες υπήρχαν 248 φάκελοι που περιείχαν 4953 έγγραφα. Έκανε μεγάλη έρευνα επομένως κι η σύνθεση των επιμέρους κεφαλαίων που έχουν πάντως μοντέρνο ύφος γραφής, γεννήθηκε από τη διασταύρωση χρονικών πηγών, σε συνδυασμό με μελέτες δημογραφίας, βιολογίας, κλιματολογίας, γενεαλογίας, εικονογραφίας, πολεοδομίας, οικονομίας και γεωργίας.

Στην Ιταλία κυκλοφορούν επίσης παιδικά βιβλία με πρωταγωνιστή τον πατέρα της Ιταλικής Ποίησης ( όπως π.χ. το «Il mio amico Dante», της φανταστικής περσόνας Stilton Geronimo), βιβλία για έφηβες κι έφηβους ( π.χ. το «Vai all’Inferno, Dante!» του Luigi Garlando, αλλά και παρωδίες του έργου του όπως αυτή του Toninelli Marcello που τιτλοφορείται «Dante-La Divina Commedia a Fumetti». Κυκλοφορεί επίσης το εικονογραφημένο και πολύ ιδιαίτερο «Inferno» των Franco Nembrini και Gabriele Dell’Otto και το «In cammino con Dante» του πρώτου που είναι καθηγητής λυκείου και κάνει εκλαϊκευμένες και πολύ επιτυχημένες διαλέξεις σ’ όλο τον κόσμο (από τη Σιβηρία ως τη Βραζιλία), προσπαθώντας να κάνει ευρέως γνωστό το Δάντη. Φυσικά υπάρχουν βιβλία που εστιάζουν στις γυναίκες της ζωής του, όπως το ακόλουθο κι άλλα πολλά.

Να πάμε όμως και στα δικά μας, να δούμε μερικές ιδιαίτερες μελέτες (όλες τις εκδόσεις των σχετικών έργων θα τις δείτε εδώ), τις οποίες προσωπικά βρίσκω ενδιαφέρουσες. Η πρώτη είναι αυτή της Federica Ambroso, που απ’ τις εκδόσεις «Ελκυστής», τιτλοφορείται «Από το σκοτεινό δάσος στο εκατόφυλλο ρόδο» κι έχει ως θέμα της την παρουσία του Δάντη στο έργο του Γιώργου Σεφέρη, η δεύτερη αυτή που κυκλοφορεί απ’ τις εκδόσεις «Πατάκη» σε μετάφραση-πρόλογο-σχόλια του Στέφανου Μπεκατώρου κι αφορά την παρουσία του Δάντη στο κριτικό έργο του Τ. Σ. Έλιοτ κι η τρίτη αυτή του Διονύση Καψάλη που κυκλοφορεί απ’ τις εκδόσεις «Άγρα» όπου «ανιχνεύεται δειγματοληπτικά η παρουσία της Θείας Κωμωδίας, το γενετικό υλικό της, στην ποίηση και την ποιητική σκέψη του ευρωπαϊκού λυρισμού, από τον Σέλλεϋ και τον Σολωμό ως τον Γέητς, τον Μαντελστάμ, τον Έλιοτ, τον Φρόστ, τον Μοντάλε, τον Μπρόντσκι και τον Σεφέρη». Στις ελληνικές μεταφράσεις πάντως, της Θείας Κωμωδίας κυρίως, αναφέρονται αυτό το κείμενο του αείμνηστου Δημήτρη Αρμάου κι αυτό της καθηγήτριας της Ιταλικής Λογοτεχνίας, Ζωής Ζωγραφίδου, που μπορείτε να κατεβάσετε και να τα μελετήσετε κι εσείς (συμπεριλαμβάνει και πολλές εικόνες ιστορικών εκδόσεων). Εξηγούν τους λόγους για τους οποίους περισσότεροι Επτανήσιοι μετέφρασαν αρχικά κείμενα του πατέρα της Ιταλικής Ποίησης και ποια είναι τα μεταφραστικά ζητήματα που παραμένουν ανοιχτά.

(συνεχίζεται…)

Για την Εξομολόγηση…

Η Εξομολόγηση αδιαμφισβήτητα είναι το ποίημά μου, που πιο πολύ απ’ όλα αναδημοσιεύεται στο διαδίκτυο και στα ηλεκτρονικά λογοτεχνικά περιοδικά, την τελευταία δεκαετία. Με δεδομένο ότι δεν στέλνω σε κανένα μέσο ή περιοδικό γραπτά μου, αν δε μου ζητηθεί, το γεγονός αποκτά μια ιδιαίτερη αξία για μένα. Είναι γραμμένο στην πραγματικότητα πριν απ’ το 2009 που το ανέβασα στο blog κι έχει σημασία να το διευκρινίσω. Άλλοι άνθρωποι λοιπόν με ρώτησαν προτού το αναδημοσιεύσουν κι άλλοι όχι, οπότε συνακόλουθα άλλοτε τις παίρνω είδηση τις αναδημοσιεύσεις κι άλλοτε όχι. Έτσι, δεν είχα ιδέα ότι δόθηκε σε παιδιά του λυκείου για ανάλυση, στο ένθετο που βλέπετε παραπάνω και κυκλοφορεί από εφημερίδα ευρείας κυκλοφορίας όπως πληροφορήθηκα. Ειδοποιήθηκα με τηλεφώνημα (φαίνεται κι η κλήση κατά τύχη) και τράβηξα πρόχειρα τα στιγμιότυπα που βλέπετε απ’ το κινητό μου. Σχολίασα επίσης στα γρήγορα κάτι την επόμενη μέρα, σε προφίλ που διατηρώ στο Facebook και σήμερα που έχω λίγο χρόνο, θα γίνω πιο συγκεκριμένη.

Πολύ χαίρομαι λοιπόν, που δόθηκε η Εξομολόγηση σε μαθήτριες/μαθητές, πολύ εύστοχες βρήκα τις ερωτήσεις και πολύ θα μ’ ενδιέφερε να μάθω τι απάντησαν τα παιδιά. Οφείλω όμως να τονίσω ότι βρήκα απολύτως αχρείαστη τη λογοκρισία του ποιήματος απ’ το οποίο αφαιρέθηκε μια λέξη και στη θέση της μπήκαν αποσιωπητικά. Περιττός πουριτανισμός. Δε ξέρω αν την ιδέα την είχαν οι φιλόλογοι που το επέλεξαν ή οι ιθύνοντες της εφημερίδας το λογόκριναν, αλλά σε κάθε περίπτωση με ενόχλησε, για να χρησιμοποιήσω έναν επιεική χαρακτηρισμό. Το σημειώνω κι ελπίζω αυτό να μη συμβεί με καμία άλλη αναδημοσίευση στο μέλλον. Φαντάζομαι τι θα γίνει πάντως, με το μάθημα της σεξουαλικής αγωγής, μ’ αυτά και μ’ αυτά… Ευχαριστώ το άτομο που μ’ ενημέρωσε γιατί φυσικά δεν είχα δει το δημοσίευμα. Θα κρατήσω τα θετικά απ’ όλη αυτή την ιστορία. Τ’ αρνητικά τα έγραψα κι έτσι για μένα κλείνει εδώ το θέμα.-

Το Αλφαβητάρι των Παθών ταξιδεύει… – Μέρος Χ

Κατάγομαι από ένα νησί, που δυστυχώς γνωρίζει καλά τη μανία της φωτιάς. Κι οι παιδικές μου μνήμες έχουν φλόγες, στάχτες κι αποκαΐδια. Έχω βιώσει την αγωνία του να μη ξέρεις, αν θα υπάρχει αύριο το σπίτι σου, το χωριό σου, το πράσινο που σε θρέφει. Τα ‘χω πει και στην Ελπίδα, αυτά, σε ανύποπτο χρόνο.

Κι έτσι αυτό το καλοκαίρι, αν και έχουν έρθει πολλές κι όμορφες φωτογραφίες από ανθρώπους που διαβάζουν το βιβλίο στις διακοπές τους, δεν είχα διάθεση είν’ η αλήθεια να τις ανεβάσω. Θέλω όμως να τιμάω και τους ανθρώπους που με σκέφτονται. Κι έτσι βλέπετε σήμερα κάποιες εδώ και μάλιστα απ’ τη Σάμο.

Τα παιδιά που παραθερίζουν εκεί –έμπρακτα υποστηρίζοντας δηλαδή έναν τόπο που γονάτισε πολλές φορές από καταστροφές με αποκορύφωμα τους περσινούς σεισμούς που εξακολουθούν να ταλαιπωρούν τόσο τους μόνιμους κατοίκους όσο και τους πρόσφυγες- τράβηξαν υπέροχες φωτογραφίες.

Δεν ήξερα ποια να πρωτοδιαλέξω, λοιπόν… Βλέπετε κάποιες σήμερα και άλλη στιγμή θα δείτε κι άλλες εδώ. Γενικώς, όλ@ σας ευχαριστώ που όσο ταξιδεύετε στις λέξεις μου, μου στέλνετε και λίγα ενσταντανέ. Αυτά τα παιδιά πάντως, που με συγκίνησαν ιδιαίτερα, να ‘χουμε παράδειγμα, ναι; Τους στέλνω το μεγάλο Eυχαριστώ μου…

Το Αλφαβητάρι των Παθών ταξιδεύει… Μέρος ΙΧ

(φωτογραφία που τράβηξε η Ε. Σ. στο Καλό Νερό)

Μες τη ραστώνη της Αθήνας και τον καύσωνα, ήρθαν αυτές οι φωτογραφίες της Ε. Σ. σήμερα λίγο μετά τις 9 και μύρισε ιώδιο, δρόσισε ο αέρας μου… Είναι τόσο όμορφο να με σκέφτονται οι άνθρωποι στις διακοπές τους, να έχουν παρέα τις λέξεις μου και να μου το δείχνουν. Την ευχαριστώ ολόψυχα λοιπόν, για την πρωινή χαρά κι εύχομαι τόση κι άλλη τόση χαρά να της δίνει η κάθε μέρα.

(φωτογραφία που τράβηξε η Ε. Σ. στο Καλό Νερό)

Κι ένα ξεχωριστό ευχαριστώ, θέλω να γράψω και για τον Κωστή Σχιζάκη, συγγραφέα και διευθυντή του Μουσείου Εικαστικών Τεχνών Ηρακλείου, που πρότεινε το βιβλίο απ’ το προφίλ του στο Facebook. Δε μπορώ να πω… Η Κρήτη πάντα με θυμάται. Και το να θεωρεί ο ίδιος ότι το Αλφαβητάρι των Παθών ήταν μες τα τρεις καλύτερες ποιητικές συλλογές που διάβασε φέτος, είναι εξόχως τιμητικό. Να ‘ναι καλά.

Διαβάζοντας το fanzin της «Λοκομοτίβα»: Απ’ τη Locotrip, Τεύχος Τρίτο

(φωτογραφία: προσωπικό αρχείο)

Πολύ ενδιαφέροντα πλάσματα είναι αυτά τα φλεγόμενα παιδιά που συχνάζουν στη «Λοκομοτίβα», σκεφτόμουν όσο διάβαζα το τρίτο τεύχος του fanzin και ταξίδευα στις λέξεις τους, όσο έβλεπα τα σχέδιά τους κι αντιλαμβανόμουν την οπτική τους για τον κόσμο.

Τι να πρωτοξεχωρίσω απ’ αυτή την τέταρτη έκδοση που κυκλοφορεί με τα εντυπωσιακά έργα της Angel Pank στα εξώφυλλα; Πρόσεξα βέβαια και τα ασπρόμαυρα καρέ της V, που κάνει την πρώτη της απόπειρα – επιτυχημένα, κατά τη γνώμη μου- ν’ αφηγηθεί με τα σκίτσα της μια ιστορία βασισμένη στο μύθο του Fenrir.

Κι έμαθα πολλά κι ενδιαφέροντα απ’ το απόσπασμα της διπλωματικής έρευνας της Βεργίνας Τζάνη, για το κρατικό πορνείο που βρισκόταν στα Βούρλα της Δραπετσώνας. Προσωπικά, θα μ’ ενδιέφερε μάλιστα να τη διαβάσω ολόκληρη. Ίσως κι εσείς έτσι να νιώσετε, όταν πάρετε μια ιδέα.

Υπάρχει και κάτι δικό μου σ’ αυτή την έκδοση, ναι, ας το ομολογήσω… Αντί για status και σχόλια επί σχολίων στα ΜΚΔ, έγραψα ένα ποίημα τις μέρες που ένας Γεωργιανός βασανιζόταν για να ομολογήσει ένα φόνο που δε διέπραξε και μια ακόμη γυναικοκτονία, αυτή της Καρολάιν, μας στοίχειωνε. Τίποτα άλλο δε χρειάζεται ν’ αναλύσω, επομένως.

Γι’ αυτό, καλύτερα να συμπληρώσω πως μου αρέσουν πολύ και τα ποιήματα που υπογράφει η Γωγώ Λιανού και δεν αναφέρομαι μόνο σ’ αυτό που συμπεριλαμβάνεται στο συγκεκριμένο τεύχος, αλλά και σ’ όσα άκουσα στην εκπομπή «Τρατζίστορ» του Radio Locomotiva.

Και βέβαια αξίζει να διαβάσετε οπωσδήποτε και το απόσπασμα απ’ την παρέμβαση του Σάββα Μιχαήλ, που έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια της παρουσίασης της τρίτης ποιητικής συλλογής του Κυριάκου Μουτίδη.

Στάθηκα, τέλος, και στα ποιήματα του Δημήτρη Λ., στο κείμενο του Γιάννη Ραμόν για τους Ramone’s, στις μουσικές προτάσεις των σελίδων 42-43 και ..τι να εξηγήσω δηλαδή, που να μην το καταλάβατε ήδη; Το ξεκοκάλισα ολόκληρο το περιοδικό. Αναζητήστε το κι εσείς λοιπόν και καλή σας ανάγνωση.-