Johanna Gezina van Gogh (Jo Bonger): «Όλα για τον Vincent»

Γράφουμε και μιλάμε για ‘κεινον, τον Vincent Van Gogh δηλαδή, για την σχέση του με τον αδερφό του, για όσα τον βασάνιζαν, για τις εισαγωγές του στα ψυχιατρεία, τους γιατρούς του, θαυμάζουμε τους πίνακες του φυσικά πάντα και σποραδικά μόνο αναφερόμαστε σε κείνη που ένιωθε «σαν εισβολέας, σαν διαμεσολαβητής», όπως έγραψε κάποια στιγμή στο ημερολόγιο της, ανάμεσα στον Vincent και τον Theo.

Σε κείνη που αν δεν σκεφτόταν να διασώσει το έργο του (και θα δούμε και για ποιους λόγους το έκανε), δε θα έφτανε ως εμάς. Στη Johanna Gezina van Gogh (ή Jo χαϊδευτικά, που πριν παντρευτεί είχε το επίθετο Bonger), λοιπόν θα εστιάσω σήμερα. Σας το είχα υποσχεθεί σ’ αυτή την ανάρτηση κι όσο κι αν αργώ κάποιες φορές, τηρώ τις υποσχέσεις μου. Άλλωστε στην Ολλανδία κυκλοφορούν ευτυχώς κάποια βιβλία με θέμα την ίδια κι έχει αξία να δούμε τι γράφουν.

Γνώρισε λοιπόν τον Theo, όσο δούλευε ως δασκάλα αγγλικών και παρά το ότι εκείνος την ερωτεύτηκε με την πρώτη ματιά, δεν ένιωσε το ίδιο, με τη σειρά της, όπως αναφέρεται εδώ. Παντρεύτηκαν πάντως όταν κι εκείνη τον ερωτεύτηκε, στις 17 Απριλίου του 1889 (αυτός ο γάμος κι η γέννηση του ανιψιού του όπως σας έγραφα κι εδώ, αναστάτωσε τον Vincent) και έμεινε χήρα δύο χρόνια σχεδόν μετά, μόλις στα 28 της. Το αγόρι που γέννησε στην πρωτεύουσα της Γαλλίας το Γενάρη του 1890, πήρε το όνομα Vincent Willem, προς τιμήν του θείου του. Ωστόσο ο δεύτερος ανησυχούσε μήπως ένα τέτοιο όνομα δεν φέρει τύχη στο μικρούλη. Τον βάφτισαν όμως πριν μάθουν γι’ αυτές τις ανησυχίες του, που δεν επαληθεύτηκαν. Ο γιος του Theo και της Johanna μεγάλωσε, έγινε μηχανικός, απέκτησε τέσσερα παιδιά και φυσικά ασχολήθηκε κι εκείνος με το έργο του, βοηθώντας τη μητέρα του.

Εκείνη όπως μπορείτε να διαβάσετε εδώ, ένιωθε μόνη κι εγκαταλελειμμένη μετά το θάνατο του Theo, αλλά υπήρχαν και στιγμές που ένιωθε κι ικανοποίηση προωθώντας τα έργα του κουνιάδου της. Αν και θα μπορούσε να έχει πουλήσει όλους τους πίνακες και να προχωρήσει στη ζωή της «ξεμπερδεύοντας» μ’ αυτό το ζήτημα, δεν το έκανε, όπως θα δείτε λίγο παρακάτω.

Για να γίνω πιο συγκεκριμένη όμως: Έξι μήνες λοιπόν μετά το θάνατο του Vincent, η Johanna αναγκάστηκε να επιστρέψει στις Κάτω Χώρες, μεταφέροντας όλες τις ζωγραφιές του γαμπρού της στις βαλίτσες της. Ένιωθε ότι ο Theo της «ανέθεσε» κι αυτή την ευθύνη:

«Όταν τα αδέρφια πέθαναν, ο ένας λίγο μετά τον άλλο» όπως αναφέρεται εδώ, στην περίληψη του βιβλίου του Hans Luijten απ’ το οποίο δανείστηκα τον τίτλο της ανάρτησης «άρχισε να φροντίζει την καλλιτεχνική κληρονομιά του Βαν Γκογκ από το 1891 δηλαδή, και αφιέρωσε το υπόλοιπο της ζωής της στη διάδοση και την προώθησή της. Δημοσίευσε τις επιστολές του, διοργάνωσε εκθέσεις στο εσωτερικό (ενν: στην Ολλανδία) και στο εξωτερικό και πούλησε στρατηγικά σε ιδιώτες και σημαντικούς εμπόρους τέχνης. Οι προσπάθειές της ήταν ζωτικής σημασίας για τη φήμη της τέχνης του Van Gogh. Αλλά έζησε μια συναρπαστική ζωή και με άλλους τρόπους. Όχι μόνο ήταν φίλη με διακεκριμένους συγγραφείς και καλλιτέχνες, ήταν επίσης ενεργή στο Σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα και συμμετείχε ουσιαστικά στο νεογέννητο γυναικείο κίνημα».

Στα βιβλία που συμβουλεύτηκα και βλέπετε τα εξώφυλλα τους (είναι γραμμένα στα ολλανδικά), όπως αυτό της Silke Riemann και του Ben Verbong κι αυτό του I.L.Meyjes (που εξετάζει κατά πόσο ήταν κυρίως «έμπορος») αναφέρονται κι άλλα στιγμιότυπα απ’ τη ζωή της. Όπως, ότι κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης της στη Νέα Υόρκη, είχε παρακολουθήσει μια συνάντηση που είχε οργανώσει εκεί ο Leon Trotsky. Ακολούθως έγινε συν- ιδρύτρια του Amsterdam Social-Democratic Women’s Propaganda Club. Ζητούσε συχνά συγνώμη που δεν μπορούσε να είναι πιο ενεργή στο σοσιαλιστικό κίνημα, αλλά η ανατροφή του παιδιού της ήταν η κύρια απασχόληση της. Ο μονάκριβος γιος της, έτσι κι αλλιώς, ήταν που φρόντισε μετέπειτα να ιδρυθεί το Μουσείο Βαν Γκογκ.

Όσο για τη Johanna, πέθανε το 1925 και λίγο νωρίτερα, δηλαδή το 1922, είχε γράψει στον Gustave Coquiot:

«Είναι τόσο ωραίο στο τέλος της ζωής μου, μετά από τόσα χρόνια αδιαφορίας, ακόμη και εχθρότητας από το κοινό απέναντι στον Βίνσεντ και το έργο του, να νιώθω ότι η μάχη έχει κερδηθεί.» –

Η Ιταλική φιλελληνική τέχνη

“La morte di Marco Botzaris” (1841), Ludovico Lipparini

Στα ελληνικά αλλά και στα ιταλικά, διατίθεται το σχετικό σύντομο ντοκιμαντέρ που μπορείτε να παρακολουθήσετε απ’ το Made in Italy, όπως πάντα με μια απλή εγγραφή (αν μπαίνετε για πρώτη φορά). Κι ένα άρθρο για το ζωγράφο Ludovico Lipparini, μπορείτε να διαβάσετε εδώ. Το υπογράφει ο καθηγητής Απόστολος Αποστόλου κι είναι δημοσιευμένο στα ιταλικά. Απ’ αυτό δανείστηκα και τη φωτογραφία του πίνακα που βλέπετε παραπάνω.

Να τι αναφέρεται πάντως για το ντοκιμαντέρ, που θα είναι διαθέσιμο ως τις 16 Απριλίου:

«Με αφορμή τους γιορτασμούς για τα 200 χρόνια από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης παρουσιάζουμε μια από τις μορφές της Ιταλικής συμμετοχής, την καλλιτεχνική, που εξέφραζε τα διάχυτα αισθήματα συμπάθειας προς τον ένδοξο άγωνα των Ελλήνων για την ελευθερία, προάγγελο του αντίστοιχου αγώνα για την παλιγγενεσία της Ιταλίας.

Το γεγονός της Ελληνικής Επανάστασης ώθησε πολλούς Ιταλούς, σήμερα εν πολλοίς ξεχασμένους, να μεταβούν στην Ελλάδα για να ενώσουν τις δυνάμεις τους σε εκείνες των Ελλήνων αγωνιστών, ταυτόχρονα όμως ενέπνευσε ένα καλλιτεχνικό ρεύμα, το ρεύμα του Φιλελληνισμού στην τέχνη, που απομακρύνεται από τον φθίνοντα Νεοκλασικισμό και θα κυριαρχήσει επί σχεδόν τριάντα χρόνια».

Ο Ρωμαίος κι η Ιουλιέτα του Σαράγεβο

Bosko Brkic και Admira Ismic (Source: The Journal for Multi-media History, Albany.edu)

Όσο ταξιδεύουμε μαθαίνουμε και διάφορες ιστορίες. Άλλες ανήκουν στην σφαίρα του μύθου κι άλλες είναι αληθινές. Μια τέτοια ιστορία, απ’ αυτές που ανήκουν στη δεύτερη κατηγορία θυμήθηκα, βλέποντας πρόσφατα την ακόλουθη παράσταση χορού απ’ το Teatro Massimo για το Ρωμαίο και την Ιουλιέτα του Σαράγεβο. Έτσι τους χαρακτηρίζει από τότε ο κόσμος, μιας και το ζευγάρι είχε τραγικό τέλος. Η παράσταση μου έδωσε την αφορμή να σας γράψω μερικά πράγματα και να σας δώσω συνδέσμους απ’ όπου μπορείτε να βρείτε κι επιπλέον πληροφορίες.

Εκείνος λοιπόν ήταν 15 χρονών κι εκείνη 16, όταν συναντήθηκαν σ’ ένα πρωτοχρονιάτικο πάρτι. Ο Σέρβος ορθόδοξος Bosko Brkic και η Βόσνια μουσουλμάνα Admira Ismic, ερωτεύτηκαν αμέσως ο ένας τον άλλο κι οι οικογένειες τους δεν είχαν καμία αντίρρηση γι’ αυτό το δεσμό. Οι μικτοί γάμοι άλλωστε συνηθίζονται στα Βαλκάνια (κι ας τους ανέκοψε η φρίκη του πολέμου). Ήταν μαζί για 9 χρόνια, ώσπου τους σκότωσαν στις 19 Μαΐου του 1993, στη γέφυρα Vrbanja. Σε ηλικία 25 ετών τότε κι οι δυο, προσπάθησαν να φύγουν απ’ την πόλη και τη χώρα, όπου το αίμα έρεε συνεχώς. Το σημείο όμως εκείνο ήταν κατά κάποιο τρόπο no man’s land και δρούσαν ανενόχλητοι οι ελεύθεροι σκοπευτές. Οι σφαίρες τους έγραψαν το τέλος της ιστορίας αυτών των ανθρώπων που άφησαν την τελευταία τους πνοή αγκαλιασμενοι. Οι αντιμαχόμενες πλευρές άρχισαν ν’ αλληλοκατηγορούνται για το γεγονός κι η δολοφονία τους προκάλεσε παγκόσμια συγκίνηση.

Παρακολουθώντας το ντοκιμαντέρ που υπάρχει εδώ και διαθέτει αγγλικούς υπότιτλους, θα μάθετε τα πάντα για ‘κεινους (πόσο διαφορετικοί χαρακτήρες ήταν, τι είπαν οι δικοί τους άνθρωποι, θα δείτε τα γράμματα που αντάλλαξαν κτλ), και κάποια στιγμή που δε θα γράφω από κινητό τα πάντα, ίσως ενημερώσω ξανά την ανάρτηση, γιατί καταλαβαίνω τη δυσκολία κάποιων σας με τις ξένες γλώσσες. Τι πρέπει να κρατήσουμε απ’ αυτή την ιστορία, ας το σκεφτεί η καθεμία, το καθένα, ο καθένας σας… Για μένα το μήνυμά της είναι ξεκάθαρο.

*Η φωτογραφία της ανάρτησης είναι από εδώ.

Οδεύοντας προς την άνοιξη με τον πολιτισμό Made in Italy – Verso la primavera con il Made in Italy culturale

Ευχάριστη είδηση ήταν αυτό το ηλεκτρονικό μήνυμα που έλαβα χτες βράδυ. Με μια απλή εγγραφή, μπορείτε πάλι ελεύθερα να παρακολουθήσετε ό,τι σας ενδιαφέρει. Ταινίες, θεατρικές παραστάσεις, εκδηλώσεις κ.α. Έχω γράψει ήδη αυτή κι αυτή την ανάρτηση για τη διοργάνωση, οπότε αναδημοσιεύω μόνο το δελτίο τύπου:

«Στους φίλους που παρακολούθησαν τα προηγούμενα διαδικτυακά φεστιβάλ αφιερωμένα στον πολιτισμό Made in Italy, παρουσιάζουμε το πλούσιο πρόγραμμα του νέου φεστιβάλ LogInItaly που θα μας κάνει συντροφιά για τις επόμενες δώδεκα εβδομάδες.

Το νέο φεστιβάλ περιλαμβάνει μία μεγάλη ποικιλία πολιτιστικών προτάσεων με χρονική διάρκεια από τον Ιανουάριο μέχρι τον Απρίλιο, με περιεχόμενο που αφορά τον κινηματογράφο, το θέατρο, τη μόδα και το ντιζάιν, τη μουσική, τη γαστρονομία, την επιστήμη και την τέχνη.

Με στόχο την καλύτερη γνωριμία του κοινού με τον Ιταλικό πολιτισμό, τρεις ενότητες αφορούν τον κινηματογράφο (με αφιερώματα στους μεγάλους ηθοποιούς του κλασικού Ιταλικού σινεμά, στο σύγχρονο κινηματογράφο και σε ταινίες των τελευταίων χρόνων), την δημοφιλή τηλεοπτική σειρά του Καμιλέρι και πολλά ντοκιμαντέρ, αντίστοιχα.

Δάντης, Galleri Uffizi

Ξεχωριστό βάρος θα έχει ο γιορτασμός των 700 χρόνων από το θάνατο του Δάντη Αλιγκιέρι, του «πατέρα» της Ιταλικής γλώσσας, με πολλές μουσικές, εικονογραφικές και ποιητικές προτάσεις, ενώ μια ενότητα είναι αφιερωμένη στις γυναίκες.

Τέλος, στο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα ξεχωριστή μνεία θα έχουν οι διεθνείς και εθνικές επέτειοι με μια ή περισσότερες πολιτιστικές προτάσεις αφιερωμένες σε αυτές».

Κ ω σ τ ή ς (COSTIS): Διπλός κατάλογος από τη Roma Gallery

Ο διπλός κατάλογος του Κ ω σ τ ή εκδόθηκε από τη ROMA GALLERY με αφορμή τις ατομικές εκθέσεις του, «Ο κόκκινος τρελός του Ονειροδρόμιου και άλλα έργα της περιόδου 1968-1975» το 2020 και «αγώγιμο <=> μη αγώγιμο», στη Roma Gallery.

Έκθεση ζωγραφικής του Κωνσταντίνου Γ. Κουνάλη στο Μουσείο Εικαστικών Τεχνών Ηρακλείου: Εγκαίνια Σάββατο 3 Οκτωβρίου 2020, στις 19.00 μ.μ.