Η αφίσα της έκθεσης, στην Arles (φωτογραφία: προσωπικό αρχείο)
Την αφίσα που βλέπετε παραπάνω την πρόσεξα μια νύχτα του περασμένου Ιουλίου, σε μια μικρή πλατεία της Αρλ στη Νότια Γαλλία. Αφορούσε μια έκθεση, την παρακολούθηση της οποίας σαν εμπειρία τουλάχιστον, την έχουμε βιώσει με παρόμοιο τρόπο στην Ελλάδα, στο Μέγαρο Μουσικής, όσ@ βέβαια βρεθήκαμε εκεί.
Έληξε πρόσφατα κι έστω και μέσω του παραπάνω video ( κι αυτών που θα βρείτε εδώ κι εδώ) σκέφτηκα να τη μοιραστώ μαζί σας και να σας γράψω λίγα πράγματα πριν σας αφήσω να την απολαύσετε, μιας και περισσότερα αν θέλετε, μπορείτε να διαβάσετε στο επίσημο site. Η διάρκειά της λοιπόν ήταν 35 λεπτά και σε 1500 τ.μ. προβάλλονταν πάνω από 2000 εικόνες (κινούμενες) των πιο διάσημων ζωγραφικών έργων του Van Gogh, υπό τη συνοδεία μουσικής υπόκρουσης.
Είχε δοθεί μια έμφαση στα έργα που δημιούργησε όσο έζησε στην Αρλ, στο Παρίσι, αλλά και στην περίοδο που η Ιαπωνική Τέχνη τον γοήτευσε και τον επηρέασε. Οι θεατές ένιωθαν σαν να «ζούσαν» μέσ’ τους πίνακές του, σαν ν’ αποτελούσαν μέρος τους. Παρά το ότι θα δείτε την έκθεση απ’ την οθόνη σας, πιστεύω ότι οπωσδήποτε θα αποτελέσει αν μη τι άλλο ένα όμορφο και χαλαρωτικό διάλειμμα, απ’ την καθημερινότητά σας. Και σύντομα, θα σας γράψω κι άλλα για κείνον και για τη γυναίκα που συνήθως ξεχνάμε όσο τον θαυμάζουμε…
Η είσοδος του Hotel Dieu – Arles (φωτογραφία: προσωπικό αρχείο)
Τον περασμένο Ιούλιο βρέθηκα στο Γαλλικό Νότο. Και πιο συγκεκριμένα στην πόλη Arles, στο άσυλο της οποίας, δηλαδή στο Hotel Dieu, νοσηλεύτηκε ο Vincent Van Gogh μετά τον διαπληκτισμό του με τον Paul Gauguin τον Δεκέμβρη του 1888, κατά τη διάρκεια του οποίου έκοψε (;) μέρος του αριστερού λοβού του αυτιού του ή όλο το αριστερό αυτί σύμφωνα με άλλες μαρτυρίες.
Φτάνοντας στο Hotel Dieu – Arles (φωτογραφία: προσωπικό αρχείο)
Εδώ υπάρχει μια διεξοδική ανάλυση των γεγονότων, που συμπεριλαμβάνει την άποψη του Gauguin, το τι έγραψαν οι εφημερίδες για το θέμα κ.α. κι εδώ θα βρείτε την παρουσίαση ενός βιβλίου που εστιάζει σε όλα όσα διαδραματίστηκαν στο Κίτρινο Σπίτι, απ’ την ώρα της άφιξης του Gauguin ως το περιστατικό.
Place Felix Ray – Arles (φωτογραφία: προσωπικό αρχείο)
Σ’ αυτή την ανάρτηση που μπορείτε να συμβουλευτείτε επίσης, σας είχα γράψει διεξοδικά όσα συνέβησαν στην πόλη, που οι τότε κάτοικοί της έφτασαν ως το σημείο να μαζέψουν υπογραφές ώστε να εγκλειστεί ο σπουδαίος καλλιτέχνης στο τοπικό άσυλο. Ο 24χρονος Jean-Félix Rey (που «δεν ήταν καν ακόμα γιατρός» όπως γράφει ο François-Bernard Michel), είχε αναλάβει τη θεραπεία του και σήμερα, φτάνοντας στο Hotel Dieu πρόσεξα το δικό του όνομα στο δρόμο.
Το ακριβές σημείο όπου ζωγράφισε ο Van Gogh τον γνωστό του πίνακα στο Hotel Dieu – Arles (φωτογραφία: προσωπικό αρχείο)
Περνώντας ακολούθως την παλιά πύλη, είδα τον κήπο και το κτίριο του παλιού ψυχιατρείου ακριβώς όπως τα ήξερα απ’ τον αντίστοιχο πίνακα του Van Gogh («Garten des Ηospitals in Arles», ο τίτλος του). Τον ζωγράφισε εδώ το 1889 και πραγματικά είναι δύσκολο να σας περιγράψω το συναίσθημα του να βλέπω ότι έβλεπε κι εκείνος, όντας στο ίδιο μέρος. Ο χρόνος έτσι κι αλλιώς μοιάζει να ‘χει σταματήσει στην Arles. Η πόλη έχει διατηρηθεί όπως ήταν παλιά κι οι σύγχρονοι απόγονοι όσων έβαλαν κάποτε στο περιθώριο τον τρελό κοκκινομάλλη, τον «fou roux», όπως αποκαλούσαν τον Van Gogh, του αποδίδουν πια τις πρέπουσες ..τιμές.
Ο κήπος του Hotel Dieu – Arles (φωτογραφία: προσωπικό αρχείο)
Εκείνος έμεινε στην Arles 15 μήνες και στο διάστημα αυτό έφτιαξε περίπου 200 πίνακες και περισσότερα από 100 σχέδια, σύμφωνα με το βιβλίο που μπορείτε να συμβουλευτείτε και να δείτε εδώ . Υπήρξε κάτι παραπάνω από παραγωγικός δηλαδή, αν και τον ταλάνιζαν τόσες οδύνες. Σε διάφορα σημεία της περιοχής που απεικόνισε στους πίνακές του υπάρχουν αντίγραφα των έργων του, ο «περίπατος Van Gogh» (το πέρασμα δηλαδή απ’ τα μέρη όπου έζησε και δημιούργησε) είναι εξαιρετικά δημοφιλής και βέβαια μπορείτε όταν βρεθείτε στην πόλη να περάσετε κάποιες ώρες και στο αντίστοιχο Le Cafe La Nuit, που φέρει τ’ όνομά του. Τα υπόλοιπα που αφορούν τη ζωή του, αξίζει να τ’ ανακαλύψετε μόνες, μόνοι, μόνα σας…
Le Cafe La Nuit – Arles (φωτογραφία: προσωπικό αρχείο)
.
.
*Όλες οι φωτογραφίες της ανάρτησης τραβήχτηκαν από μένα κι έχουν ανέβει στο flickr και στο instagram αντίστοιχα. Σ’ αυτούς τους λογαριασμούς σταδιακά θα δείτε κι άλλες.
“Picasso et la Guerre”, Paris, (φωτογραφία: προσωπικό αρχείο)
Η επικαιρότητα καθορίζει σίγουρα κάποιες φορές τις επιλογές μας. Κι αυτή τη φορά λοιπόν, έτσι έγινε. Με το ενδιαφέρον πολλών από ‘μας στραμμένο στη Συρία, τη Χιλή, την Ισπανία και σ’ άλλα μέρη του πλανήτη όπου μαίνονται συγκρούσεις, παραμονές μιας εθνικής επετείου, η ανάρτηση που σκέφτηκα ν’ ανεβάσω αφορά τον πόλεμο.
Και πιο συγκεκριμένα τον τρόπο που τον απεικόνισε ο Picasso, μέσα απ’ τα έργα του. Τον περασμένο Ιούλιο βλέπετε, ολοκληρώθηκε μια σχετική έκθεση που είχε αρχίσει στις 5 Απριλίου στο Παρίσι κι ήταν πολύ ενδιαφέρουσα. Γιατί ενώ γνωρίζουμε την εμβληματική «Guernica», υπάρχουν κι άλλα, πολλά έργα του μεγάλου ζωγράφου που αγνοούμε. Έργα που είτε δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια πολέμων, είτε έχουν αντιπολεμικό χαρακτήρα (και τα περιστέρια βέβαια σ’ αυτά έχουν την τιμητική τους).
Η έκθεση έλαβε χώρα στο Musée de l’Armée, στον τρίτο όροφο και συμπεριελάμβανε περίπου 350 εκθέματα (απ’ το 1939 μέχρι το 1973). Ο τίτλος της στα γαλλικά ήταν “Picasso et la Guerre” κι αυτόν μετέφρασα για τη σημερινή ανάρτηση. Προσέλκυσε πλήθος κόσμου (αν και στο Παρίσι τελευταία είχαν γίνει κι άλλες εκθέσεις μ’ επίκεντρο τον ίδιο καλλιτέχνη) και θεωρήθηκε πολύ επιτυχημένη.
Ευτυχώς υπάρχει ένα πολύ καλό video απ’ το χώρο με τα συγκεκριμένα έργα κι έτσι θα χρησιμοποιήσω πολύ λίγες απ’ τις δικές μου φωτογραφίες κι αυτές κυρίως για να σας «ξεναγήσω» στους εξωτερικούς χώρους του Μουσείου.
Ο Pablo Picasso λοιπόν, υπήρξε πάντα ενεργός πολιτικά στην εποχή του και η έκθεση αυτή εκτός από πρωτότυπη ήταν και διδακτική, όσον αφορά το πώς οι καλλιτέχνες μπορούν να αλλάξουν τις νοοτροπίες των ανθρώπων.
Παρουσιάστηκαν σ’ αυτήν μεταξύ άλλων, σχέδια μεσαιωνικών στρατιωτών που σχεδίασε το 1895, όταν ήταν μόλις 14 ετών. Πρόκειται για σκίτσα με μελάνι σε χαρτί που αφορούν τη μάχη του Covadonga όπου το 718-722 μ.Χ. οι Μουσουλμάνοι απωθήθηκαν από την Asturia, στην πρώτη νίκη των Xριστιανών στην Ισπανία.
Αν και ποτέ δεν υπηρέτησε στο στρατό (απαλλάχτηκε μέσω μιας μεγάλης οικονομικής συνεισφοράς, με πρωτοβουλία ενός θείου του όπως διάβασα), ο σπουδαίος καλλιτέχνης έζησε τρεις μεγάλες συγκρούσεις, τους δύο Παγκόσμιους Πολέμους και τον Ισπανικό Εμφύλιο και απεικόνισε τον Πόλεμο της Κορέας, τον αγώνα για την Ανεξαρτησία της Αλγερίας καθώς και τον Ψυχρό Πόλεμο, μεταξύ άλλων, στα έργα του.
Όταν ξέσπασε ο Πρώτος Παγκόσμιος, ο Picasso άρχισε να αλληλογραφεί με τον ποιητή Guillaume Apollinaire ο οποίος είχε στρατολογηθεί και του έστειλε νέα από το μέτωπο. Οι επιστολές του δεύτερου (υπήρχαν στα εκθέματα) ήταν γεμάτες με πατριωτικά σχέδια και περιείχαν νέα των Braque, Derain, Cocteau, κ.α.
Πριν ζωγραφίσει τη «Guernica», το 1937, κατόπιν εντολής της δημοκρατικής κυβέρνησης του Francisco Largo Caballero για το ισπανικό περίπτερο της Παγκόσμιας Έκθεσης του Παρισιού, είχε βέβαια κάνει κι άλλα σχετικά προσχέδια. Θα δείτε και στα link που συμβουλεύτηκα όπως αυτό άλλωστε, αρκετές φωτογραφίες των έργων του.
Όπως μπορείτε να μάθετε επίσης, αν διαβάσετε το βιβλίο του Michèle Cone, «Artists under Vichy» (Princeton University Press, 1992), ο Picasso βρισκόταν υπό τη διαρκή απειλή να συμπεριληφθεί στη λίστα των «εκφυλισμένων καλλιτεχνών» του καθεστώτος, κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Musée de l’Armée, Paris, (φωτογραφία: προσωπικό αρχείο)
Εργαζόταν στο στούντιο του στη rue des Grands Augustins και ήταν σχετικά ασφαλής λόγω της φήμης και της ευμάρειάς του, αλλά ανακρίθηκε επανειλημμένα κι εκφοβίστηκε από τους Ναζί ως Ισπανός πρόσφυγας. Ο Ισπανός Πρέσβης ζήτησε μάλιστα ρητά από τους Γερμανούς τότε, να του απαγορεύσουν να εκθέσει.
Του είχε δοθεί νωρίτερα η επιλογή, από τον Alfred Barr και την Επιτροπή Διάσωσης Έκτακτης Ανάγκης, να φύγει απ’ τη Γαλλία για τη Νέα Υόρκη μαζί με άλλους καλλιτέχνες, αλλά αρνήθηκε κι αυτό του έδωσε μεγάλο κύρος στα μάτια των ομοτέχνων του.
Περισσότερα στοιχεία για όσα αναφέρονται στον κατάλογο της έκθεσης που κυκλοφορεί (Gallimard, 2019) μπορείτε να διαβάσετε εδώ, αν γνωρίζετε γαλλικά.
L’ Hôtel National des Invalides, Cathédrale Saint-Louis des Invalides, Paris, (φωτογραφία: προσωπικό αρχείο)
Με την ευκαιίρα ν’ αναφέρω, ότι το Musée de l’Armée, όπου και φιλοξενήθηκε η αυτή η έκθεση, διαθέτει έναν πολύ όμορφο κήπο κι αποτελεί μέρος του κτιριακού συγκροτήματος του L’ Hôtel national des Invalides, δηλαδή του Μεγάρου των Απομάχων που βρίσκεται στο 7ο διαμέρισμα του Παρισιού και ξεκίνησε να σχεδιάζεται την εποχή του Λουδοβίκου του 14ου. Στην εκκλησία μάλιστα του συγκροτήματος (Cathédrale Saint-Louis des Invalides), βρίσκεται ο τάφος του Μεγάλου Ναπολέοντα μαζί με άλλων επιφανών Γάλλων.
Έξω απ’ το συγκεκριμένο Μουσείο βέβαια (μπορείτε να επισκεφτείτε κι άλλα εκεί κι εννοώ ακριβώς στον ίδιο χώρο), στο πλάι της λεωφόρου, υπήρχε κι ένας άστεγος με τη σκηνή του. Περίεργο το πως «ξέφυγε» απ’ τους πάνοπλους οπλισμένους στρατιώτες που περιπολούν παντού στο Παρίσι και τους άλλους τόσους αστυνομικούς. Μου έκανε εντύπωση η κατάλευκη δαντέλα με την οποία είχε στολίσει τις εξαιρετικά φροντισμένες γλάστρες του. Τα δύο πρόσωπα μιας πόλης…
Αν το σκεφτείτε εξάλλου, τα θύματα των ποικίλλων πολέμων (συμπεριλαμβάνω και τους οικονομικούς φυσικά), είναι μπροστά στα μάτια μας κάθε μέρα κι ας μη θέλουμε κάποιες φορές, να τα δούμε. Αλλά…
Το Δίκτυο Ακούγοντας Φωνές και οιΕκδόσεις Πατάκησας προσκαλούν την Τετάρτη 9 Οκτωβρίου 2019 στις 19:30 στο καφέ Παραρλάμα (Εμπεδοκλέους 34, Παγκράτι) σε μια συζήτηση με αφορμή το graphic novel Γιαννούλης Χαλεπάς, ο μύθος της νεοελληνικής γλυπτικής των Θανάση Πέτρου Δημήτρη Βανέλλη
.
Θα συζητηθούν ζητήματα όπως η σχέση της δημιουργικότητας με την τρέλα, τα άσυλα και τον καταναγκασμό, τις ταξικές ανισότητες, την ιστορία της ψυχιατρικής και τον ρόλο της κοινωνίας από τους: Λεμονιά Αβαγιάννη (μέλος Δικτύου Ακούγοντας Φωνές) Λυκούργο Καρατζαφέρη (ψυχίατρος) Αικατερίνη Τεμπέλη (συγγραφέας, ψυχολόγος) Θανάση Πέτρου και Δημήτρη Βανέλλη.
Σας έγραφα εδώ λοιπόν πως αυτό που μ’ έκανε ν’ αποφασίσω να επισκεφτώ το Belvedere κι όχι κάποια άλλα Μουσεία της Βιέννης, ήταν το ότι δεν ήθελα να χάσω την ευκαιρία να θαυμάσω από κοντά ένα έργο του Vincent Van Gogh που εκτίθεται εκεί. Οπωσδήποτε ήταν ο πιο καθοριστικός παράγοντας, ο πίνακας δηλαδή με τίτλο Plain of Auvers (1890). Φυσικά πολύς κόσμος συνωστιζόταν γύρω του κι η δυσκολία να τον φωτογραφήσω ήταν μεγάλη, αλλά έκανα ό,τι καλύτερο μπόρεσα κι έτσι τον βλέπετε παρακάτω.
Vincent Van Gogh, Plain of Auvers (1890)
Γενικά, κανένα σχεδόν έργο δεν ήταν εύκολο να φωτογραφηθεί σ’ αυτό το Μουσείο, λόγω του κόσμου, των αντανακλάσεων απ’ τα φώτα, τα παράθυρα κτλ, αλλά άξιζε η προσπάθεια. Και στην πορεία αποδείχτηκε πως σωστά μ’ οδήγησε σ’ αυτό το χώρο το ένστικτό μου. Γιατί είδα πίνακες εκεί από καλλιτέχνες κι έργα γλυπτών που χρόνια τώρα ξεχωρίζω και με συγκινούν. Όπως για παράδειγμα αυτό του Theodor Friedl.
Theodor Friedl – Cupid and Psyche (around 1890)
Υπάρχουν επίσης σημαντικότατοι πίνακες του Claude Monet, του Édouard Manet, tου Edgar Degas, του Pierre Auguste Renoir, του Edvard Munch, του Koloman (Kolo) Moser, του Ernst Ludwing Kirchner, του Maximilian Oppenheimer κ.α., καθώς και γλυπτά του Auguste Rodin αλλά και το γλυπτό του Έλληνα Joannis Avramidis (standing figure, around 1960). Όπως καταλαβαίνετε πολλές ώρες θα μπορούσε να «ξοδέψει» κάποια, κάποιος στο Βelvedere, θαυμάζοντας, παρατηρώντας κ.ο.κ.
Édouard Manet ( Lady in a fur, 1880) – Pierre-Auguste Renoir (After the Bath, 1876)
Κατάφερα επίσης να δω εκεί ένα έργο έστω του Friedensreich Hundertwasser, στον οποίο έχω μεγάλη αδυναμία αλλά δεν επιτρεπόταν να το φωτογραφήσουμε. Έτσι παραθέτω μόνο τη φωτογραφία που έχω την άδεια να βάλω εδώ κι ελπίζω την επόμενη φορά που θα βρεθώ σ’ αυτή την πόλη να μπορέσω να επισκεφτώ και το δικό του Μουσείο.
Φωτογραφία του Friedensreich Hundertwasser μπροστά στο έργο του που φιλοξενείται στο Belvedere
Να αναφέρω κλείνοντας πια αυτή τη σειρά των αναρτήσεων, ότι όλα όσα φωτογράφησα το διάστημα που βρέθηκα στο Μουσείο, μπορείτε να τα δείτε στο flickr, στο album που υπάρχει εδώ. Σας συνιστώ βέβαια έστω και απ’ τον υπολογιστή σας να τα παρατηρήσετε τα έργα που υπάρχουν εκεί και να περιηγηθείτε στο κτηριακό συγκρότημα του οποίου το site είναι αυτό. Και μακάρι, σας το εύχομαι ειλικρινά, να έχετε την ευκαιρία στο μέλλον να τα δείτε όλα κι από κοντά.-
.
*Όλες οι φωτογραφίες της ανάρτησης τραβήχτηκαν από μένα κι έχουν ανέβει στο flickr.
