Το νέο βιβλίο της Annacarla Valeriano για τη Franca Ongaro Basaglia

Το νέο βιβλίο της Annacarla Valeriano αφορά τη σύντροφο του Franco Basaglia, τη Franca Ongaro, που γεννήθηκε στις 15 Σεπτεμβρίου 1928 στη Βενετία. Μας παρουσιάζει τη βιογραφία εκείνης, που τελείωσε κλασσικό λύκειο, ξεκίνησε την πορεία της ως συγγραφέας παιδικών ιστοριών για να γίνει αργότερα δοκιμιογράφος, που αγωνίστηκε για τη μοίρα των ψυχικά πασχόντων, που εκλέχτηκε στο Ιταλικό κοινοβούλιο και προσπάθησε να περάσει νόμους σύμφωνα με το πνεύμα της αποϊδρυματοποίησης που οραματίστηκε μαζί με το σύζυγό της.

Η δική του πληθωρική προσωπικότητα, η δική της συστολή και οι πατριαρχικές αντιλήψεις για τη θέση της γυναίκας εκείνη την εποχή, ήταν οι αιτίες που η Franca έμενε στη σκιά και θεωρούνταν στην καλύτερη περίπτωση, γραμματέας και δακτυλογράφος του όσο εργαζόταν στην ομάδα του στο ψυχιατρείο της Γκορίτσια, μεταξύ 1961 και 1968.

Η έρευνα όμως της Annacarla Valeriano (γνωστή μας απ’ το εξαιρετικό της βιβλίο για τις «Γυναίκες στα άσυλα της φασιστικής Ιταλίας») στα αρχεία της οικογένειας που φυλάσσονται στο νησί San Servolo, έδειξε ότι τα κείμενα που δημοσιεύτηκαν με τ’ όνομά του ήταν αποτέλεσμα αναλυτικών συζητήσεων μεταξύ τους που διαρκούσαν ακόμη και βδομάδες ολόκληρες κι εκείνη συστηματοποιούσε και δακτυλογραφούσε όλες αυτές τις σκόρπιες σκέψεις, τις σημειώσεις τους, ώστε να γίνουν συγκεκριμένες και να τυπωθούν για να διαβαστούν. Είχε αναμφίβολα λοιπόν καθοριστική συμβολή στο έργο του, παρά το ότι τα όρια της είναι δυσδιάκριτα.

Έχει σημασία φυσικά το γεγονός ότι το 1963, μετακόμισε για λίγο στο Ντίγκλετον της Σκωτίας, στη Θεραπευτική Κοινότητα που ίδρυσε εκεί το 1952 ο Maxwell Shaw Jones, για να βιώσει τον τρόπο λειτουργίας της κι αφού ανακάλυψε τον Erving Goffman , μετέφρασε το 1967, 1968, 1969 και 1971 (μαζί με τον Enrico Basaglia), στη γειτονική χώρα τα δοκίμια του: «εισάγοντας την κοινωνιολογική οπτική στην ιταλική ψυχιατρική» κι όπως εξηγεί περαιτέρω η συγγραφέας του συγκεκριμένο βιβλίου σε συνέντευξή της «ένιωσε ότι για να ερμηνευθεί και να κατανοηθεί η ψυχική ασθένεια ήταν απαραίτητο να επιστρέψουμε σ’ αυτό που την προκάλεσε. Κι αυτές οι ρίζες (ενν: του προβλήματος) βρίσκονταν συχνά στην κοινωνία…»

Εκτός από τα βιβλία του Goffman, μετέφρασε κι εκείνο του Gregorio Bermann με τίτλο «La salute mentale in Cina» το 1972. Αλλά καθώς την απασχολούσαν και τα θέματα που άπτονταν των δικαιωμάτων των γυναικών δημοσίευσε και μια σειρά σχετικών άρθρων που συγκεντρώθηκε το 1981 στον τόμο «Una voce», συνεργάστηκε με την εγκυκλοπαίδεια ENAUDI για την οποία επιμελήθηκε το λήμμα «Γυναίκα», έγραψε για το CNR μια ιστορία του ασύλου και της εξέλιξής του για τα λύκεια με τίτλο «Asylum Why» και επιμελήθηκε φυσικά, τη συλλογή των γραπτών του Franco Basaglia. (πλήρη βιβλιογραφία θα βρείτε εδώ).

Το 1982 εξελέγη Γερουσιαστής (της ανεξάρτητης Αριστεράς) στο Ιταλικό Κοινοβούλιο κι έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη νομοθεσία που αφορούσε τους ψυχικά πάσχοντες. Όπως ξέρουμε ο νόμος 180, γνωστός και ως «Νόμος του Μπαζάλια» είχε ψηφιστεί απ’ τις 13 Μαΐου του 1978, αλλά ήταν σε μεγάλο βαθμό ανεφάρμοστος, καθώς οι Περιφέρειες στις οποίες είχε ανατεθεί το έργο της προετοιμασίας των δομών κι υπηρεσιών που θα υποδέχονταν τα άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας, αφού θα έκλειναν τα ψυχιατρικά νοσοκομεία, δεν είχαν δραστηριοποιηθεί αναλόγως. Κι ο δικός της αγώνας, μετά το θάνατο εκείνου, που υπερασπίστηκε μέχρι το τέλος της ζωής της τη μνήμη του και τις απόψεις του, εστιάστηκε ακριβώς στην εφαρμογή αυτού του νόμου και συνακόλουθα στη δημιουργία νέων τμημάτων ψυχικής υγείας, που πρότεινε καταθέτοντας δύο νομοσχέδια.

Όπως αναφέρεται εδώ, πίστευε πως: ««μπορεί να ειπωθεί ότι η φρίκη των ασύλων δεν εξαφανίζεται μόνο με νόμο και κυρίως δεν «επανεμφανίζεται» μόνο στην παλιά θεσμική μορφή αλλά και στο άσυλο που επανιδρυματίζει επίσης στις νέες υπηρεσίες, στους περιορισμούς που γίνονται εκ νέου αποδεκτοί ως «φυσικοί» γιατί είναι αναγκαίοι ελλείψει έργων και κοινών ελπίδων, και αυτό ισχύει τόσο για τους υγιείς όσο και για τους ασθενείς. Γι’ αυτό χρειαζόμαστε μια πολιτική και μια επαγγελματική κουλτούρα που να είναι πεπεισμένες για την επιστημονική και απλούστατα ηθική και ανθρώπινη ανάγκη, να θέλουμε μια αλλαγή που έχει αποδειχθεί δυνατή…»

Είχε επίσης δεσμευτεί υπέρ της αποποινικοποίησης των αμβλώσεων, συμμετείχε στη σχεδίαση ενός νομοσχεδίου για τη σεξουαλική βία και πίστευε ότι οι γυναίκες όπως εξηγείται εδώ θα έπρεπε να δείξουν αρκετή δύναμη ώστε να απαιτήσουν κάτι διαφορετικό και πιο χειραφετητικό όσον αφορά τη θεσμική αντιμετώπιση των ενόχων με το σκεπτικό ότι «για ν’ αλλάξει κάποιος την κουλτούρα της βίας και του βιασμού δε θα έπρεπε «να σκεφτεί να καταφύγει στη βία των φυλακών, στις οποίες -όπως σε όλα τα ολοπαγή ιδρύματα- προτείνεται η ίδια λογική καταπίεσης». Πρότεινε επίσης τη δημιουργία κέντρων κατά της βίας, που θ’ ανταποκρίνονται στις ανάγκες των θυμάτων με τον πιο ολοκληρωμένο τρόπο, κ.α..

Κι αφού αγωνίστηκε σ’ όλη της τη ζωή, «κόντρα σε όλους τους τοίχους» και τα τείχη, πέθανε στη Βενετία, στις 13 Ιανουαρίου 2005, μετά από μακροχρόνια ασθένεια, σε ηλικία 77 ετών, αφήνοντας πίσω της όλη αυτή την προσφορά και το έργο, που αποδεικνύουν πόσο σπουδαία γυναίκα ήταν.

.

Πηγές:

Franca Ongaro, una vita contro i muri

Franca Ongaro Basaglia: la forza gentile del codice femminile

CONTRO TUTTI I MURI. Franca Ongaro Basaglia nella biografia di Annacarla Valeriano

Una vita da matti: scompare Franca Ongaro Basaglia
di Franco Rotelli

Μια ταινία για το Giacomo Leopardi διαθέσιμη ελεύθερα ως την Κυριακή 19/12/2021

Η δραματική, αυτοβιογραφική ταινία του 2014 για τον σπουδαίο Ιταλό ποιητή, Giacomo Leopardi (Τζιάκομο Λεοπάρντι), που σκηνοθέτησε ο Mario Martone, θα είναι ελεύθερα διαθέσιμη, με ελληνικούς υπότιτλους απ’ το διαδικτυακό Φεστιβάλ Made In Italy, ως αυτήν την Κυριακή. Μπορείτε να την παρακολουθήσετε από εδώ, κάνοντας μιαν απλή εγγραφή.

Παρουσιάζει τους σημαντικότερους σταθμούς της ζωής του, απ’ τα παιδικά του χρόνια. «Ο Τζιάκομο Λεοπάρντι» όπως αναφέρεται εδώ «γεννήθηκε στο Ρεκανάτι το 1798 και θεωρείται ο σημαντικότερος Ιταλός ποιητής μετά τον Πετράρχη. Πολυμαθέστατος, πολύγλωσσος, φιλόσοφος και αρχαιογνώστης, ήταν απόγονος παλαιάς οικογένειας ευγενών γαιοκτημόνων η οποία, αρχικά, τον προόριζε για τον εκκλησιαστικό βίο. Από την πρώτη νεότητά του, διακατείχε τον φιλάσθενο κόμη το συναίσθημα της μοναξιάς και της απαισιοδοξίας. Έβρισκε καταφύγιο στη μελέτη και εκπόνησε πλήθος εργασιών σε επιστημονικά, φιλοσοφικά και φιλολογικά θέματα. Έζησε κατά διαστήματα στη Ρώμη, το Μιλάνο, την Μπολόνια, τη Φλωρεντία, τη Νεάπολη. Ένιωθε εξόριστος στον κόσμο, τον οποίο ο ίδιος ονόμαζε: «τάφο των ζωντανών» και στιγμάτισε την ηθική, διανοητική και πολιτική παρακμή αντιτάσσοντας το σκεπτικισμό, την ειρωνεία, την αφοσίωση στην τέχνη του. Πέθανε σε ηλικία 39 ετών. Μερικά από τα έργα του: «Ο θάνατος του Έκτορα» (1809), «Ιστορία της αστρονομίας» (1813), «Άσματα» (1816-1835), «Μικρά ηθικά έργα» (1820-1824), «Το όνειρο» (1825), «Σκέψεις» (1832). Μετέφρασε επίσης Έλληνες και Λατίνους συγγραφείς». Έτσι δεν είναι τυχαίο, που στην ταινία υπάρχει κι ένας Έλληνας κι ακούγεται η λέξη «σ’ αγαπώ».

Η ταινία, αποτελεί την πρότασή μου για το Σαββατοκύριακο και φυσικά αφορά κυρίως όσ@ διαβάζουν ποίηση κι εκτιμούν τον καλό κινηματογράφο. Η διάρκειά της είναι 2 ώρες κι 25 λεπτά.

Νέος θάνατος καθηλωμένου πρόσφυγα στην Ιταλία: άρθρο της εφημερίδας «La Repubblica»

update 22/12/2021: Η συνέντευξη της Giovana del Giudice, στενής συνεργάτιδας του Basaglia κι επικεφαλής της καμπάνιας «E tu slegato subito» που δημοσιεύεται εδώ, ρίχνει νέο φως στην υπόθεση. Ο νεαρός αυτός ήταν μηχανικά καθηλωμένος για 5 κι όχι για 3 μέρες, όπως θα διαβάσετε. Επιπλέον η προαναφερόμενη ψυχίατρος εξηγεί την τωρινή κατάσταση στην Ιταλία, σε σχέση μ’ αυτό το θέμα. Περιληπτικά, 21 SPDC (δομές δηλαδή, με Ψυχιατρικές Υπηρεσίες Διάγνωσης και Θεραπείας) δεν καθηλώνουν τους ανθρώπους παρόλο που βρίσκονται σε κρίση, πράγμα που δείχνει ότι αν είναι εφικτό σε 21, είναι παντού. Άλλωστε αυτό δείχνει κι η εμπειρία της Τεργέστης. Ο Υπουργός Υγείας, Roberto Speranza, έχει δεσμευτεί ότι θα επιτύχει μες την τριετία 2021-2023 τη μηδενική καθήλωση στις ψυχιατρικές δομές της χώρας. Όχι ακριβώς αυθορμήτως βέβαια και με δική του πρωτοβουλία, αφού από το 2008 η Επιτροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων παρενέβη στην ιταλική κυβέρνηση μετά από επιθεωρήσεις στις ψυχιατρικές υπηρεσίες των χωρών-μελών, καταγγέλλοντας κατάχρηση περιορισμού στις υπηρεσίες διάγνωσης και θεραπείας (SPDC). Και πρόσφατα το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έθεσε υπό επιτήρηση την Ιταλία μετά από προσφυγή δύο δικηγόρων, για το θέμα του περιορισμού ενός νεαρού άντρα που ευτυχώς δεν πέθανε καθηλωμένος. Έτσι, πέρα απ’ τα 21 SPDC που δεν καθηλώνουν πια, αυτό έχει γίνει εφικτό και στην περιοχή Friuli Venezia Giulia, αλλά και στην Emilia Romagna μειώθηκαν οι καθηλώσεις απ’ το 2011-2018 κατά 71%. Η έλλειψη προσωπικού κι η οργάνωση των υπηρεσιών δυσχεραίνει αυτό το στόχο, αλλά οι άνθρωποι που τρέχουν την καμπάνια επιμένουν. Ας ελπίσουμε και στην Ελλάδα κάποια στιγμή, να έχουμε ανάλογα καλές ειδήσεις.

Κι ενώ στην Ελλάδα περιμένουμε να δούμε τι θα συμβεί στη δίκη για την πυρκαγιά του 2015 στο Δαφνί, στην Ιταλία πριν λίγες μέρες, πέθανε ένας ακόμη καθηλωμένος άνθρωπος στο ψυχιατρείο. Παρακολουθώντας (όσο πιο συχνά μπορώ) τις εξελίξεις απ’ το E tu slegato subito ( στο σύνδεσμο εξηγώ περί τίνος πρόκειται), διάβασα χτες την είδηση και σήμερα το άρθρο της εφημερίδας La Repubblica.

Θα κάνω μια πρόχειρη μετάφραση, για όσ@ δε γνωρίζουν ιταλικά (όσα θα δείτε στις παρενθέσεις είναι κυρίως δικές μου προσθήκες λέξεων που έχουν σκοπό την καλύτερη κατανόηση) κι αν ξέρετε τη γλώσσα θα μπορέσετε να διαβάσετε περισσότερα μόν@ σας. Φυσικά, αυτός ο θάνατος μας φέρνει στο νου εκείνον του Francesco Mastrogiovanni, της Elenas Casetto, του Giuseppe Casu κ.α. Κάποιων τα ονόματα δε θα τα μάθουμε ποτέ κι άνθρωποι θα πεθαίνουν παντού, όσο συνεχίζεται η βάρβαρη αυτή πρακτική.

Αυτή τη φορά το θύμα ήταν ο Τυνήσιος πρόσφυγας, «Abdel Latif, 26 ετών που έφτασε στη Λαμπεντούζα στα τέλη Σεπτεμβρίου. Αφού έμεινε για δέκα ημέρες στο πλοίο καραντίνας GNV μπροστά από την Augusta, μεταφέρθηκε στο CPR (Κέντρο επαναπατρισμού) στην Ponte Galeria, κοντά στη Ρώμη. Στο Κέντρο αυτό, ο νεαρός Τυνήσιος παρουσίασε σημάδια ψυχικής ευθραυστότητας και, δύο φορές τον επισκέφτηκε ο ψυχίατρος του ASL. Μετά από αίτημα του τελευταίου, κανονίστηκε η μεταφορά του Abdel στα επείγοντα του νοσοκομείου Grassi στις 23 Νοεμβρίου. Από εκεί, μετά από δύο ημέρες, εισήχθη στην Ψυχιατρική Υπηρεσία Διάγνωσης και Θεραπείας (Spdc) της πολυκλινικής San Camillo, όπου και πέθανε στις 28 Νοεμβρίου λόγω «καρδιοκυκλοφορικής ανακοπής». Δηλαδή, πέθανε επειδή πέθανε (η καρδιά του, σταμάτησε να χτυπά).

Υπάρχει ένα επίσημο έγγραφο (το Μητρώο Περιορισμών) που υποδεικνύει την ανάγκη να «περιοριστεί» ο ασθενής επειδή είναι «επιθετικός» ήδη στις 25 Νοεμβρίου. Αλλά δεν προσδιορίζεται η διάρκεια της συγκράτησης και δεν καταγράφονται οι ώρες έναρξης και λήξης της θεραπείας. Επομένως, δεν είναι αυθαίρετο (συμπέρασμα) το να υποθέσουμε ότι ο νεαρός Τυνήσιος παρέμεινε αδιάκοπα δεμένος, στα χέρια και πόδια, για περισσότερες από 61 ώρες…»

Γεγονός που φέρνει στο νου του συντάκτη του άρθρου, Luigi Manconi, τις υποθέσεις του προανέφερα, δηλαδή του Francesco Mastrogiovanni και της Elenas Casetto, άρα εξηγείται γιατί είναι σημαντικό το να διερευνηθεί κι αυτός ο θάνατος. Και συνεχίζει:

«Αλίμονο, δεν είναι τόσο σπάνιες τέτοιες περιπτώσεις. Σύμφωνα με μια έρευνα του 2004 (αλλά τα πράγματα δεν φαίνεται να έχουν αλλάξει στο μεταξύ), στο 80% των SPDCs (το προσωπικό) καταφεύγει σε μηχανικό περιορισμό (των ψυχικά πασχόντων) και, το 70% αυτών τύγχαναν παρόμοιας αντιμετώπισης κατά τη διάρκεια αυτής της έρευνας. Σύμφωνα με ορισμένες άλλες έρευνες (επίσης), η χρήση σωματικού περιορισμού σε γηροκομεία για ηλικιωμένους (Rsa) είναι μια πρακτική που επηρεάζει έναν πληθυσμό εκατοντάδων χιλιάδων νοσηλευόμενων ασθενών και η οποία χρησιμοποιείται επίσης σε πτέρυγες παιδικής νευροψυχιατρικής».

Και καταλήγει «ήρθε η ώρα να ακούσουμε και να κάνουμε πράξη όσα είχε δηλώσει, ήδη από το 2015, η Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής: «Ο περιορισμός από μόνος του αντιπροσωπεύει παραβίαση των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου. Το γεγονός ότι σε εντελώς εξαιρετικές καταστάσεις οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας μπορούν να καταφύγουν σε δικαιολογίες για να εφαρμόσουν περιορισμό δεν αφαιρεί την ισχύ του κανόνα του μη περιορισμού και δεν αλλάζει τα θεμέλια του ηθικού λόγου».-

8η Διαδικτυακή εκδήλωση πολιτισμού MadeInItaly – VIΙΙ Rassegna virtuale di cultura MadeInItaly

Έχοντας παρακολουθήσει και τα προηγούμενα σχετικά διαδικτυακά φεστιβάλ, για τα οποία σας είχα γράψει άλλωστε αρκετές φορές, διάβασα με χαρά κι αυτό το Δελτίο Τύπου που ήρθε το πρωί με το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και το οποίο αναδημοσιεύω παρακάτω: ξεκινά λοιπόν και το 8ο Made in Italy, από σήμερα. Θυμίζω πως με μια απλή εγγραφή εδώ, μπορείτε για δέκα βδομάδες να παρακολουθείτε το εξαιρετικό πρόγραμμα, που περιλαμβάνει όσα θα διαβάσετε και να λαμβάνετε ενημερώσεις. Προσωπικά, ξεχώρισα ήδη τι θέλω να δω, αρχής γενομένης από απόψε. Να, τι υπάρχει:

«Στους φίλους που παρακολούθησαν τα προηγούμενα διαδικτυακά φεστιβάλ αφιερωμένα στον πολιτισμό Made in Italy, παρουσιάζουμε το πλούσιο πρόγραμμα του νέου φεστιβάλ ItalyOnStage που θα μας κάνει συντροφιά για τις επόμενες δέκα εβδομάδες.

Ολοκληρώνουν τις πολιτισμικές προτάσεις ένα Αφιέρωμα στον Καραβάτζο με αφορμή των 450 χρόνων από την γέννηση, η 6η Εβδομάδα της ιταλικής κουζίνας (με ντοκιμαντέρ και ταινίες που σχετίζονται με γαστρονομικό περιεχόμενο) και ένα Χριστουγεννιάτικό Αφιέρωμα που περιέχει έξι ταινίες πολύ πρόσφατες διαθέσιμες κατά την διάρκεια των γιορτών.

Η πρώτη εβδομάδα του 8^ου διαδικτυακού αφιερώματος στον πολιτισμό made in Italy είναι γεμάτη από εκδηλώσεις αφού αποτελεί την αρχή του…

Από σήμερα λοιπόν, είναι διαθέσιμα στο διαδίκτυο:
– Ο Κομφορμίστας, του Μπερνάρντο Μπερτολούτσι – 1970, πρώτη ταινία του αφιερώματος στον Ιταλικό κινηματογράφο, χθες και σήμερα, διαθέσιμη έως 21.11.2021,
– Η αλήθεια του Αλιγάτορα – Πρώτο μέρος, από την τηλεοπτική σειρά Ο Αλιγάτορας των αστυνομικών μυθιστορημάτων του Μάσιμο Καρλότο διαθέσιμο έως 21.11.2021,
– Το Μεγάλο Ρήγμα της Τζιμπελίνα, ντοκιμαντέρ της Petra Noordkamp που παρουσιάσει το έργο land art του διάσημου καλλιτέχνη Αλμπέρτο Μπούρι στο πλαίσιο της Σϋγχρονη τέχνη στην Σικελία, διαθέσιμο έως 02.12.2021.
– Andar per lampredotto, πρώτο από μια σειρά βίντεο του ιταλικού Street food, επιμέλειά των Clara e Gigi Padovani, διαθέσιμη έως 16.01.2022.

 
Από την Δευτέρα 8 Νοεμβρίου είναι διαθέσιμα στο διαδίκτυο:
– Σαν το αυγό στο ψυγείο και Κρακολίτσε, πρώτες ταινίες μ.μ. του αφιερώματος 10 Corti 2021, διαθέσιμο έως 31.12.2021.
– Τι περίεργο να σε λένε Φεντερίκο!, ο Φελίνι όπως τον διηγείται ο Ettore Scola στην ενότητα Ντοκιμαντέρ και δραματοποιημένες βιογραφίες, διαθέσιμο έως 2.11.2021.
– Forever green: Past, οι πρώτες τρεις ταινίες FashionFilm βιώσιμης μόδας προτηνόμενες με την συνεργασία του A-FFF, διαθέσιμες έως 16.01.2022,
– Άγαλμα, ντοκιμαντέρ που παρουσιάσει τους θησαυρούς του Αρχαιολογικού Μουσείου στο πλαίσιο μιας γνωριμίας με τη Νάπολη, διαθέσιμο έως 21.11.2021,
– Πόρτα Παλάτσο – Tορίνο, η πρώτη από τις Τοπικές αγορές, διαθέσιμη έως 05.12.2021.
– Πατσάς αλά ρομάνα, πρώτο μιας σειράς μίνι-ντοκιμαντέρ του Donpasta από τις Γιαγιάδες στην κουζίνα, διαθέσιμη έως 16.01.2022.

Στην ιστοσελίδα θα βρείτε το πλήρες ημερολόγιο των εκδηλώσεων. Σας υπενθυμίζουμε ότι οι ταινίες και τα βίντεο σε streaming στην πλατφόρμα Shift72 είναι σε πρωτότυπη γλώσσα με ελληνικούς υποτίτλους».

700 χρόνια απ’ το θάνατο του Δάντη: Η επιρροή του στη σύγχρονη κουλτούρα – Μέρος ΙI

Συνεχίζοντας τη χτεσινή ανάρτηση, ας περάσουμε σήμερα να δούμε την επιρροή του Δάντη και των έργων του στη σύγχρονη μουσική, αρχικά. Για να κάνουμε την σύνδεση όμως με το παρελθόν πρώτα, υπάρχει παραπάνω το video με την συμφωνία (Eine Symphonie zu Dantes Divina Commedia), που ο Franz Liszt, ολοκλήρωσε το 1856, εμπνευσμένος από την ανάγνωση της Θείας Κωμωδίας και από τις εικονιστικές αναπαραστάσεις της απ’ τους μεγάλους ζωγράφους της εποχής του. Το έργο ήταν αφιερωμένο στον Wagner, ο οποίος προσπάθησε να τον αποτρέψει απ’ το να μελοποιήσει τον Παράδεισο, σαν αυτό να σηματοδοτούσε την ανθρώπινη αδυναμία απέναντι στην αναπαράσταση του Θείου.

Σας είχα γράψει πάντως σε παλιότερες αναρτήσεις -κι ειδικά σ’ αυτήν-, συμβουλευόμενη με την σειρά μου τις σχετικές πηγές, ότι η Θεία Κωμωδία έτσι κι αλλιώς, διαπνέεται από μουσική, ότι ο πατέρας της Ιταλικής Ποίησης αναφέρει στους στίχους του ονόματα τροβαδούρων (ανδρών αλλά και γυναικών) της εποχής του κ.ο.κ. Έτσι, στις μέρες μας στη γειτονική χώρα, το σύνολο SimoneSorini SYRENARUM μελοποιεί με άκρα φιλολογική επιμέλεια και βέβαια με όργανα της εποχής εκείνης, τα ωραιότερα αποσπάσματα του ποιητικού έργου του Δάντη. Κι ο ράπερ Murubutu (καθηγητής ιστορίας και φιλοσοφίας) όμως, καθώς κι ο ομότεχνός του Claver Gold, φαίνεται ότι βρίσκουν απ’ την ίδια πηγή, τη δική τους έμπνευση κι η Κόλαση ζωντανεύει.

Με εντελώς διαφορετικό ύφος ερμηνεύει στίχους της Θείας Κωμωδίας ο Francesco De Gregori, συνοδευόμενος απ’ την Λαϊκή Ορχήστρα Ambrogio Sparagna. Το καλοκαίρι μάλιστα που μόλις πέρασε, εγκαινίασε στη Ρώμη το “Dante assoluto. E cielo e terra”, το φεστιβάλ δηλαδή που διοργάνωσε το Αρχαιολογικό Πάρκο του Κολοσσαίου. Θαυμάσιο δεν είναι που το ίδιο έργο γίνεται αφορμή για τόσες μελοποιήσεις;

Κι αν νομίζετε ότι κάλυψα αρκετά το θέμα με τόσες αναφορές, ειλικρινά σας λέω πως δεν είναι έτσι. Γιατί ο Υπέρτατος Ποιητής, υπάρχει «στους στίχους και την έμπνευση των τραγουδιών των Guccini, De André, Branduardi και άλλων τραγουδοποιών. Ο στίχος 103 της Κόλασης (…)»Amor che a nullo amato amar perdona», εμφανίζεται για παράδειγμα τόσο σε ένα τραγούδι του Venditti όσο και σε ένα κομμάτι του Jovanotti», όπως διάβασα.

Και βέβαια δεν βρίσκουμε τις επιρροές του έργου του μόνο σε ιταλικά τραγούδια, αλλά και σε αγγλόφωνα ροκ, χέβι μέταλ κτλ, όπως θα μάθετε από εδώ. Για παράδειγμα το τραγούδι «Charon» του King Diamond είναι εμπνευσμένο από τη Θεία Κωμωδία, το «Medusa» των Anthrax, το «Dante’s inferno» του χέβι μέταλ συγκροτήματος Iced Heart, το «Underworld» των Simphony X, κ.α. Αλλά κι οι Radiohead αποτίουν φόρο τιμής στον Dante σε ένα απ’ τα τραγούδια που εμπεριέχονται στο άλμπουμ «Hail to the Thief» με τον εναλλακτικό τίτλο «The Lukewarm», η Loreena Mc Kennitt έχει κυκλοφορήσει το «Dante’s Prayer», οι Tangerine Dream με την σειρά τους το «Ιnferno» (το video clip μάλιστα που βλέπετε παρακάτω έχει πλάνα από μια ταινία που έχει μείνει στην ιστορία), οι Φινλανδοί HIM το «Venus Doom» κτλ. Μια ματιά εδώ βέβαια, θα φανεί χρήσιμη σ’ όσ@ θέλουν να μάθουν ακόμη περισσότερα για τα τραγούδια και τα συγκροτήματα που ασχολήθηκαν με το Δάντη (το άρθρο συμπεριλαμβάνει αναφορές και στην κλασσική μουσική).

Αν όμως, μετά απ όλες αυτές τις ενδεικτικές πληροφορίες, θέλετε να βουτήξετε ακόμη πιο βαθιά στο μουσικό σύμπαν του Δάντη, σας προτείνω συμπληρωματικά κι ένα κείμενο, το οποίο μελέτησα κι εγώ στη διάρκεια μαθήματος που ολοκλήρωσα πρόσφατα για ‘κείνον και ήταν εξαιρετικά χρήσιμο. Για το τέλος, τώρα, κράτησα αυτό, δηλαδή ένα video του Ennio Morricone που διαβάζει Δάντη. Δε θα μπορούσε να λείπει ο Μαέστρος απ’ αυτή την ανάρτηση…

(συνεχίζεται εδώ)

Ένα δωρέαν μάθημα απ’ το Edx για το Δάντη και τη «Θεία Κωμωδία»: «Dante Alighieri: Science and poetry in The Divine Comedy»

Dante Alighieri

Όσ@ διαβάζατε όσα έγραφα εδώ για το Δάντη, βλέπατε τα ντοκιμαντέρ που πρότεινα κ.ο.κ., ίσως ενδιαφέρεστε και γι’ αυτό το μάθημα που ξεκινάει στις 31 του Μάη και τελειώνει 31 του Δεκέμβρη. Προσφέρεται δωρεάν απ’ το Edx (αλλά αν θέλετε το πιστοποιητικό 49 ευρώ είναι το κόστος, τίποτα τρομερό δηλαδή), απ’ το Università degli Studi di Napoli Federico II και το διδάσκει ο Rafaelle Giglio στα ιταλικά (υπάρχουν υποτιτλισμένες στα αγγλικά όλες οι ενότητες).

Φέτος, θυμίζω ότι συμπληρώνονται 700 χρόνια απ’ το θάνατο του Δάντη και γι’ αυτό υπάρχουν τόσες αναφορές και τέτοιο ενδιαφέρον για τα έργα του. Όχι ότι σταμάτησε και ποτέ ν’ απασχολεί κάποι@ από ‘μας, αλλά λέμε τώρα. Περισσότερες λεπτομέρειες για το μάθημα θα βρείτε εδώ και με την ευκαιρία σας προτείνω κι αυτή τη δραματοποιημένη μίνι σειρά (αν γνωρίζετε ιταλικά), για τη ζωή του πατέρα της Ιταλικής γλώσσας και ποίησης.