Για τα αγγίγματα που αφήνουν πληγές
Για όλους όσους ακόμα δεν αγγίξαμε
και για τα βαθιά αγγίγματα που ζουν κάτω απ’ το δέρμα μας
Γιώργος Τριανταφύλλου
Έχω πει και γράψει στο παρελθόν ότι τα ποιήματα δεν πρέπει να εξηγούνται…
Επειδή το να εξηγείς εκτεταμένα ένα ποίημα, είναι ένα είδος νοερής ταφής. Σαν να του βάζεις μια ετικέτα, να το ‘στριμώχνεις’ σ’ ένα κουτί, να το ‘τακτοποιείς’ σ’ ένα ράφι και να μην μπορεί να είναι πια κάτι άλλο, παρά μόνο αυτό που εσύ όρισες. Τα ποιήματα χρειάζονται αναπνοές.. Ακριβώς όπως κι οι άνθρωποι. Καινούρια βλέμματα να τα ντύνουν με προσδοκίες, απορίες, αμηχανία ίσως, αλλά και πιθανότητες. Να μην είναι μονοσήμαντα, αλλά να μετασχηματίζονται και ν’ αλλάζουν. Να σκύβουν πάνω τους χαμογελαστά πρόσωπα, σκυθρωπά, θυμωμένα, μπερδεμένα, γαλήνια και να βρίσκουν μέσα τους κάτι διαφορετικό.. Ή και κάτι ίδιο. Κανείς όμως να μην έχει απόλυτα δίκιο και κανείς να μην έχει απόλυτα άδικο, ως προς το τι είναι ένα ποίημα..
Κι έτσι σήμερα εδώ*, αυτό που θα κάνω, δεν είναι λοιπόν μια ανατομία των ποιημάτων του Γιώργου Τριανταφύλλου. Απλώς θα μοιραστώ μαζί σας σκέψεις που μου γέννησε η ανάγνωσή τους. Δεν μου πάνε, γενικά οι βεβαιότητες. Τις βρίσκω αν θέλετε, εξαιρετικά αλαζονικές.
Η ματιά μας άλλωστε τόσο στη λογοτεχνία όσο και στην ποίηση ευτυχώς, είναι προσωπική.
Αυτό που πρόσεξα λοιπόν στα ποιήματά του “Άγγιξέ με” ήταν αρχικά οι εικόνες τους. Εικόνες με χρώμα και ήχο. Έντονες. Δεν είναι βότσαλα που πέφτουν απαλά σε ήσυχη λίμνη δημιουργώντας ομόκεντρους κύκλους. Έχουν εκρηκτικότητα. Κι υποβλητικότητα. Ο τρόπος που χρησιμοποιεί τα επίθετα άλλωστε ο δημιουργός τους, για να υπογραμμίσει ή και να προσδιορίσει ποιότητες κι η συμπύκνωση των νοημάτων του, συνδράμουν στο σκοπό του. Έτσι μας κάνει να παρατηρήσουμε έναν “ξερακιανό άνεμο”, μια “ιερόδουλη ευτυχία”, ορισμένες “ασυγύριστες έξεις”, κάποιο “αδέσποτο ψέλλισμα”, μεταξύ άλλων.
Όσον αφορά το χρόνο του ορίζοντα των γεγονότων του τώρα, πρόσεξα ότι είναι σύγχρονος ως επί το πλείστον με μικρά φλας μπακ στο αναμνησιακό παρελθόν, μιας όχι ωστόσο εξιδανικευμένης, παιδικής ηλικίας. Κι όσο για το χώρο, τον σκηνοθετεί πάντα με θεατρικότητα, είτε μας μεταφέρει σε κλειστοφοβικά δωμάτια, είτε σε πολυσύχναστα μπαρ, είτε σε κάποιες γειτονιές της Αθήνας ή πόλεις σαν τη Βιέννη, με αποκορύφωμα φυσικά το ποίημά του, “Παστορέλα”.
Τα θέματά του ποικίλλουν επίσης. Είναι φανερή η κοινωνική του ενημερότητα κι η πολιτική του θέση. Τα μικρά και μεγάλα δράματα που συντελούνται καθημερινά γύρω μας, στη θάλασσα όσον αφορά το προσφυγικό αλλά και στη στεριά με το πλήθος των αστέγων και των ολοένα περισσότερο φτωχοποιημένων και περιθωριοποιημένων συνανθρώπων μας, δεν τον αφήνουν αδιάφορο. Ο σεξισμός, ο φασισμός, ο ρατσισμός, η ομοφοβία κι άλλα σύγχρονα φαινόμενα καταγράφονται απ’ την πένα του και στηλιτεύονται. Κι είναι πότε τα απορρίμματα του καπιταλισμού στην “Γκρίζα Βίλλα” και πότε η διάψευση των οραμάτων στο “Συναξάρι”, που μας κάνουν ν’ αναρωτηθούμε για τον τρόπο που βλέπει το μέλλον.
Αλλά φαίνεται πως την ελπίδα του την εναποθέτει σε κείνα τα παιδιά που είναι “ξυπνητήρια μες τη λάσπη και καρφιά στους καναπέδες μας” όπως γράφει στο ποίημα “Θέατρο Εμπρός”. Κι ευτυχώς υπάρχουν τέτοια…
Όταν δεν ασχολείται με τα κακώς κείμενα του κοινωνικοπολιτικού μας γίγνεσθαι, φλερτάρει πότε με ενοχή και πότε με αυταπάρνηση. Και μου θυμίζουν όσα καταθέτει στην “Απιστία”, στο “Άγγιξέ με”, στη “Μεταβίβαση” και στο “Ανθή”, εκείνη τη φράση του Λουίς Θερνούδα : “Αλήθεια είναι, πως η ποίηση γράφεται και με το κορμί”.
Κι η σχεδόν σωματική ποίησή του (μια καταγραφή βιωμάτων), με τις σουρεαλιστικές και εξπρεσιονιστικές επιρροές, βρίθει διαψεύσεων, ματαιώσεων, απωλειών. Κι όταν διαβάζω τον αγαπημένο του Ρολάν Μπαρτ που έγραψε: “Έτσι είναι φτιαγμένη η ζωή: από μια σειρά μικρές μοναξιές” είναι λες και βλέπω σ’ αυτή τη φράση τον άνθρωπο προς τιμήν του οποίου είμαστε εδώ σήμερα.
Είναι έκδηλος ο σπαραγμός του στα αυτοβιογραφικά ποιήματα όπως το “Σκάκι” και τα “Λευκά Αιμοσφαίρια” όπου ψηλαφεί τη θνητότητα, αλλά καταγράφω και τη δύναμή του στο “Άγγιξέ με ξανά” και σε κείνους τους στίχους που πιστοποιούν ότι είναι διαρκώς ετοιμοπόλεμος:
“Γεμίστε τα ποτήρια με κονιάκ/ όχι για τον νικητή αλλά για τον παίχτη…”
Παίζει λοιπόν μονίμως με τις πιθανότητες, σαρκάζει, αποδομεί και με πικρό χιούμορ εγκαλεί όταν χρειάζεται ακόμη και τους πιο ..υψηλά ιστάμενους, όπως στην “Προχειροδουλειά”
Και παρά την παραδοχή μιας, ενίοτε, έλλειψης ισχύος δεν παραδίνεται. Ο “Βυσσινόκηπος” του ανθίζει και μαζί του κι εμείς:
“οι ρίζες μας” γράφει “να σπάνε το πάτωμα / και τα αγκάθια μας / να προστατεύουν την ομορφιά…” προτρέπει. Λαμπερά αγκάθια αυτά, μα την αλήθεια…
Κι έτσι τον πιστεύουμε κι ελπίζουμε ότι θα νιώσουμε την ευτυχία, όπως εκείνος περιγράφει τη σκηνή στο ποίημα “Αναφορά στην Τέχνη”:
“Μα να, ακούμε την ευτυχία να έρχεται
με τραγούδια και γέλια.
Την ακούμε απ’ το κομμένο αυτί του Βαν Γκογκ…”
Εγώ την ακούω. Εσείς;
.
Αικατερίνη Τεμπέλη
.
*Το κείμενο αυτό διαβάστηκε στις 7/10/2019, στη διάρκεια της παρουσίασης της πρώτης ποιητικής συλλογής του Γιώργου Τριανταφύλλου, στο «Αίτιον».
.
