Bosko Brkic και Admira Ismic (Source: The Journal for Multi-media History, Albany.edu)
Όσο ταξιδεύουμε μαθαίνουμε και διάφορες ιστορίες. Άλλες ανήκουν στην σφαίρα του μύθου κι άλλες είναι αληθινές. Μια τέτοια ιστορία, απ’ αυτές που ανήκουν στη δεύτερη κατηγορία θυμήθηκα, βλέποντας μια παράσταση χορού απ’ το Teatro Massimo για το Ρωμαίο και την Ιουλιέτα του Σαράγεβο. Έτσι τους χαρακτηρίζει από τότε ο κόσμος, μιας και το ζευγάρι είχε τραγικό τέλος. Η παράσταση μου έδωσε την αφορμή να σας γράψω μερικά πράγματα και να σας δώσω συνδέσμους απ’ όπου μπορείτε να βρείτε κι επιπλέον πληροφορίες.
Εκείνος λοιπόν ήταν 15 χρονών κι εκείνη 16, όταν συναντήθηκαν σ’ ένα πρωτοχρονιάτικο πάρτι. Ο Σέρβος ορθόδοξος Bosko Brkic και η Βόσνια μουσουλμάνα Admira Ismic, ερωτεύτηκαν αμέσως ο ένας τον άλλο κι οι οικογένειες τους δεν είχαν καμία αντίρρηση γι’ αυτό το δεσμό. Οι μικτοί γάμοι άλλωστε συνηθίζονται στα Βαλκάνια (κι ας τους ανέκοψε η φρίκη του πολέμου). Ήταν μαζί για 9 χρόνια, ώσπου τους σκότωσαν στις 19 Μαΐου του 1993, στη γέφυρα Vrbanja. Σε ηλικία 25 ετών τότε κι οι δυο, προσπάθησαν να φύγουν απ’ την πόλη και τη χώρα, όπου το αίμα έρεε συνεχώς. Το σημείο όμως εκείνο ήταν κατά κάποιο τρόπο no man’s land και δρούσαν ανενόχλητοι οι ελεύθεροι σκοπευτές. Οι σφαίρες τους έγραψαν το τέλος της ιστορίας αυτών των ανθρώπων που άφησαν την τελευταία τους πνοή αγκαλιασμένοι. Οι αντιμαχόμενες πλευρές άρχισαν ν’ αλληλοκατηγορούνται για το γεγονός κι η δολοφονία τους προκάλεσε παγκόσμια συγκίνηση.
Παρακολουθώντας το ντοκιμαντέρ που υπάρχει εδώ και διαθέτει αγγλικούς υπότιτλους, θα μάθετε τα πάντα για ‘κείνους (πόσο διαφορετικοί χαρακτήρες ήταν, τι είπαν οι δικοί τους άνθρωποι, θα δείτε τα γράμματα που αντάλλαξαν κτλ), και κάποια στιγμή που δε θα γράφω από κινητό τα πάντα, ίσως ενημερώσω ξανά την ανάρτηση, γιατί καταλαβαίνω τη δυσκολία κάποιων σας με τις ξένες γλώσσες. Τι πρέπει να κρατήσουμε απ’ αυτή την ιστορία, ας το σκεφτεί η καθεμία, το καθένα, ο καθένας σας… Για μένα το μήνυμά της είναι ξεκάθαρο.
Όταν θέλω να αισθανθώ όπως όταν περπατούσα στο Sarajevo, τον ακούω και βλέπω αυτό το video clip που με γυρίζει στους λόφους και στους δρόμους της μαρτυρικής πόλης. Αυτός είναι ο λόγος που σας γράφω σήμερα για ‘κείνον. Για να ταξιδέψετε μαζί μου, τώρα που ποικίλοι αποκλεισμοί μας κάνουν δυσκολότερα τα ταξίδια και να μάθετε περισσότερα για τον συγκεκριμένο καλλιτέχνη που είναι σχεδόν άγνωστος στην Ελλάδα, αν κι έχει εμφανιστεί σε συναυλίες στο Μεξικό, την Ινδία, τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία, την Κίνα και φυσικά σε πάμπολλες βαλκανικές κι ευρωπαϊκές χώρες και βραβεύεται συνεχώς.
Έχω γράψει ήδη αυτό το κείμενο στο φιλόξενο Dream City με αφορμή το τραγούδι του «Sarajevo», για την πρωτεύουσα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης κι έτσι δε χρειάζεται να προσθέσω ούτε λέξη παραπάνω σήμερα. Ελπίζω κάποτε βέβαια, να μπορέσω να σας γράψω όλα όσα θέλω.
Έτσι, η ανάρτηση θ’ αφιερωθεί στο Damir, που γεννήθηκε σε οικογένεια με μεγάλη μουσική παράδοση. Τόσο ο πατέρας του Nedžad Imamović (που ήταν μπασίστας, παραγωγός, τραγουδιστής και συγγραφέας), όσο κι ο παππούς του Zaim Imamović (που υπήρξε θρυλικός μουσικός και παραδοσιακός λαϊκός τραγουδιστής, διάσημος μάλιστα τη δεκαετία του 1940 και 1960), ασχολήθηκαν επαγγελματικά με τη μουσική κι έχουν τη δική τους σημαντικότατη πορεία.
O Damir λοιπόν, συνεχίζει με το δικό του τρόπο την οικογενειακή παράδοση (άρχισε να παίζει κιθάρα απ’ τα 15 του, το 2006 ηχογράφησε τον πρώτο του δίσκο) κι έχει καταφέρει να γίνει γνωστός κι έξω απ’ τα σύνορα της χώρας του (πρόσφατα διάβαζα στο site των Serajevo Times γι’ αυτή του την πρωτιά).
Σπούδασε φιλοσοφία, γράφει μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο επίσης, κι ασχολείται κυρίως με το σεβντά (έπαιξε ρόλο στη συγκεκριμένη επιλογή η φιλία του με το συγγραφέα Farah Tahirbegović, τραγουδιστή του συγκροτήματος «Dertum»), ένα μουσικό είδος που όσο να πείτε το ξέρουμε κι εμείς (θ’ ακούσετε άλλωστε τα όργανα που χρησιμοποιεί και θα διαπιστώσετε τις «συγγένειες») και για το οποίο έγραψε αυτό το βιβλίο: Sevdah, the first history of the genre (Vrijeme, 2016). Για το ίδιο είδος γυρίστηκε και το ντοκιμαντέρ της Marina Andree-Škop που μπορείτε να δείτε παρακάτω. Το 2015 μάλιστα, επιμελήθηκε την έκθεση πολυμέσων «Sevdah, the art of freedom”» στην Εθνική Πινακοθήκη της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης.
Μου αρέσει το ότι συνεργάζεται με δύο καλλιτέχνες απ’ το Βελιγράδι, τον Ivan Mihajlović και την Ivana Djurić, κι έναν απ’ το Ζάγκρεμπ, τον Nenad Kovačić, δείχνοντας μ’ αυτό το κουαρτέτο στην πράξη πως τα εθνικά σύνορα δεν είναι παρά γραμμές στο χάρτη, πως πρέπει να σπάσουν οι πολιτισμικές προκαταλήψεις. Δεν είναι απ’ τους καλλιτέχνες που αρκούνται στα λόγια κι αυτό το μετράω. Δεν του αρέσουν οι ευκολίες και έχει πάρει ανάλογα ρίσκα στην καριέρα του.
Γράφει ερωτικά τραγούδια, γιατί τον ενδιαφέρει όπως μπορείτε να διαβάσετε εδώ, να δείξει στον κόσμο ότι η Βοσνία και ολόκληρη η περιοχή των Βαλκανίων δεν πρέπει να χαρακτηρίζονται (λόγω του) πολέμου και (του) εγκλήματος, αλλά ως οι τόποι όπου γεννήθηκαν μερικά από τα πιο εμβληματικά τραγούδια αγάπης του κόσμου και δημιουργούνται ακόμη.
Έχει εδώ έναν ιστότοπο απ’ τον οποίο μπορείτε να μάθετε κι άλλα αν ενδιαφέρεστε (έχει φροντίσει ώστε τα άρθρα να εμφανίζονται και στα αγγλικά) κι εγώ θα κλείσω την ανάρτηση με τα δικά του λόγια για το σεβντά:
«It is a sister music to Fado, Tango, Blues or Rembetiko and any other genre of music that was formed out of meetings of different worlds of music, languages, mindsets. It is a specific blend of music and lyrics connected to the notion of sevdah (the Turkish everyday word for «love» and an Arabic word for the Greek «melancholy»). Therefore, sevdah is a meeting of the worlds. It contains echos of epic singers, travelling ashiks (Ottoman era “minstrels”), romantic songs and ballads about forbidden love. It is quite sad, especially for the most of Western ears. For us who were raised with it, it has endless shades of sadness. Some of those shades do not even sound sad to us any more».
AIKATERINI TEMPELI 