
Την ύπαρξη αυτού του Μουσείου που βρίσκεται στο Οχάιο, δε θα τη γνώριζα αν δεν είχα διαβάσει το βιβλίο «Εκπνοή» του Ted Chiang. Αφού το πληροφορήθηκα όμως, δε γινόταν να μην μπω στον πειρασμό να μάθω περισσότερα και να μοιραστώ μαζί σας όλες τις σχετικές πληροφορίες. Κι αυτό κάνω σήμερα μιας κι επιπλέον το βλέπω δύσκολο το να το επισκεφτούμε. Τι περιμένετε άραγε να συμπεριλαμβάνει ένας τέτοιος χώρος στα εκθέματά του; Σίγουρα η φωτογραφία που βλέπετε παραπάνω σας δίνει μια ιδέα και θα σας γράψω κι εγώ όσα μπορώ. Ας δούμε όμως μαζί, πώς κι ιδρύθηκε ένα τέτοιο Μουσείο…
Το 2018 λοιπόν, άνοιξε τις πύλες του για πρώτη φορά το Center for the History of Psychology (CCHP) και να τι σημαίνει στην πράξη το γεγονός ότι υπάρχει:
«Είναι ένα μοναδικό ίδρυμα που φροντίζει, παρέχει πρόσβαση και ερμηνεύει το ιστορικό αρχείο της ψυχολογίας και των σχετικών ανθρωπιστικών επιστημών. Το CCHP περιλαμβάνει ένα Μουσείο Ψυχολογίας που αναδεικνύει αντικείμενα, έγγραφα, ταινίες και φωτογραφίες από την ιστορία των ανθρωπιστικών επιστημών. Φιλοξενεί το Archives of the History of American Psychology, το οποίο αποτελείται από μια τεράστια συλλογή αντικειμένων, μέσων και εγγράφων, συμπεριλαμβανομένων των προσωπικών εγγράφων πολλών σημαντικών ψυχολόγων.
(…)Το CCHP ανοίγει τις πόρτες του σε μελετητές, φοιτητές όλων των ηλικιών και επισκέπτες από όλο τον κόσμο που έρχονται να δουν και να εργαστούν με αυτές τις μοναδικές συλλογές. Το CCHP είναι ιδρυτικό μέλος του Συμβουλίου Τεχνών & Πολιτισμού του Πανεπιστημίου του Άκρον, αφιερωμένο στη συνεργασία, την προώθηση και την υποστήριξη των πολιτιστικών προγραμμάτων, δραστηριοτήτων, ενοτήτων και εκδηλώσεων του Πανεπιστημίου του Άκρον εντός της κοινότητας».
Τι βλέπει λοιπόν το κοινό που το επισκέπτεται; Πολλά κι ενδιαφέροντα είναι τα εκθέματά του. Θα σας γράψω γι’ αυτά. Αλλά τη φιγούρα της Wonder Woman που υπάρχει στην είσοδο, μάλλον θα την κοιτούσατε με επιφύλαξη και θ’ αναρωτιόσασταν για ποιο λόγο βρίσκεται εκεί… Κι όμως είναι σχετικότατο έκθεμα, αφού δημιουργήθηκε απ’ τον ψυχολόγο William Moulton Marston (Γουίλιαμ Μόλτον Μάρστον) ως σύμβολο αυτού που έβλεπε ως την αναδυόμενη δύναμη των γυναικών στη δεκαετία του 1940 και πρόκειται για την πιο δημοφιλή γυναίκα υπερήρωα κόμικ όλων των εποχών. Ας κάνω μια παρένθεση λοιπόν, να εξηγήσω μερικά πράγματα…
Ο δημιουργός της, όπως μαθαίνουμε εδώ, είχε τρία πτυχία από το Χάρβαρντ, συμπεριλαμβανομένου ενός διδακτορικού στην ψυχολογία. Υπήρξε σύμβουλος ψυχολόγος για την Universal Pictures. Είχε γράψει σενάρια, ένα μυθιστόρημα, δεκάδες άρθρα σε περιοδικά κι εφηύρε ένα πρώιμο πρωτότυπο αυτού που σήμερα ονομάζουμε ανιχνευτή ψεύδους. Την «αμαζονική» καταγωγή της Wonder Woman του, την απέδωσε στην αρχαία Ελλάδα και τη γνωστή μυθολογία της. Για το συγκεκριμένο κόμικ πάντως, ζητήθηκε αργότερα κι η γνώμη της Lauretta Bender (Λαουρέτα Μπέντερ), αναπληρώτριας καθηγήτριας ψυχιατρικής στην ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης και ανώτερη ψυχίατρο στο Bellevue Hospital (ήταν διευθύντρια του παιδικού τμήματος, ειδική στην επιθετικότητα, γνωστή για το Bender-Gestalt Test ).
Αν θέλαμε ν’ αναζητήσουμε επιπλέον και τη γυναίκα, όπως λέγεται, που έπαιξε ρόλο στη δημιουργία του κόμικ, έχει νόημα έστω να σας αναφέρω ότι σύντροφος του Marston, ήταν η Olive Byrne (Όλιβ Μπερν). Και γιατί αυτό έχει σημασία; Επειδή ήταν ανιψιά της Margaret Sanger (Μάργκαρετ Σάνγκερ), μιας από τις σημαντικότερες φεμινίστριες του 20ού αιώνα. Το 1916, η Sanger και η αδερφή της, Ethel Byrne (Έθελ Μπερν) , μητέρα της Olive, είχαν ανοίξει την πρώτη κλινική ελέγχου γεννήσεων στις Ηνωμένες Πολιτείες. Και οι δύο συνελήφθησαν για παράνομη διανομή αντισύλληψης. Στη φυλακή το 1917, η Ethel έκανε απεργία πείνας και παραλίγο να πεθάνει. Και σαν φοιτητής όμως, ο δημιουργός της Wonder Woman είχε λάβει γνώση ακτιβιστικών δράσεων που γίνονταν από σουφραζέτες, όπως η Emmeline Pankhurst, κ.α.
Παρά το ότι ο Marston δε μίλησε ποτέ ανοιχτά για τις επιρροές του, τα στοιχεία είναι ξεκάθαρα και ενώ η Bender έβλεπε τη θετική επιρροή των υπερηρώων σε παιδιά με ψυχολογικά τραύματα, το 1954, ένας άλλος ψυχίατρος ονόματι Fredric Wertham ( Φρέντρικ Γουέρθαμ) δημοσίευσε ένα βιβλίο με τίτλο «Seduction of the Innocent» για να εκφράσει τις αντιρρήσεις του για τα κόμικς και κατέθεσε ενώπιον μιας υποεπιτροπής της Γερουσίας που ερευνούσε το θέμα. Ο Wertham (που αξίζει μα σημειωθεί ότι δεχόταν φτωχούς μαύρους ασθενείς στην κλινική του Lafargue, σε μια περίοδο αυξημένων διακρίσεων στην αστική ψυχική υγεία), πίστευε ότι τα κόμικς διέφθειραν τα παιδιά της Αμερικής και τα μετέτρεπαν σε ανήλικους παραβάτες. Αντιπαθούσε ιδιαίτερα δε, τη Wonder Woman. Το ότι ο Paul Ferdinand Schilder (Πάουλ Φερδινάνδος Σίλντερ), ο εκλιπών σύζυγος της Bender, που ήταν Αυστριακός ψυχίατρος, ψυχαναλυτής και ιατρικός ερευνητής, υπήρξε το αφεντικό του Wertham για πολλά χρόνια, προφανώς και δείχνει ότι υπήρχαν κι άλλα κίνητρα πίσω απ’ αυτή τη διαμάχη των δύο ειδικών.
Στην ίδια επιτροπή της Γερουσίας, κατέθεσε κι η Bender, φυσικά, κι είπε ότι αν κάτι στην αμερικανική λαϊκή κουλτούρα ήταν κακό για τα κορίτσια, δεν ήταν η Wonder Woman, ήταν ο Walt Disney. «Οι μητέρες σκοτώνονται πάντα ή στέλνονται στα τρελοκομεία στις ταινίες του Walt Disney», επισήμανε, αλλά το επιχείρημά της έπεσε στο κενό. Σ’ αυτό το σημείο όμως, θα κλείσω την παρένθεση που άνοιξα παραπάνω, μιας και πια καταλάβατε σίγουρα γιατί αυτή η φιγούρα σχετίζεται με την Ιστορία της Ψυχολογίας, για να σας γράψω και για τ’ άλλα εκθέματα.
Μεταξύ άλλων, λοιπόν, το κοινό βλέπει εκεί σπάνιες ταινίες του Sigmund Freud (καθώς κι ένα αντίγραφο του Γραφείου του της Βιέννης, αλλά και επιστολές του), την προσομοιωμένη γεννήτρια κραδασμών από τις μελέτες υπακοής του Stanley Milgram και αντικείμενα από το πείραμα της φυλακής του Στάνφορντ του Philip Zimbardo. Υπάρχει επίσης το ξύλινο κλουβί που είναι γνωστό ως Utica Crib (και χρησιμοποιήθηκε σε άσυλα του 19ου αιώνα για να εμποδίσει τους ασθενείς να σηκωθούν απ’ το στρώμα τους), η συσκευή που εφάρμοζε στο κρανίο προκειμένου να μετρήσει τα εξογκώματα στο κεφάλι ενός ατόμου για να καθορίσει τα ψυχικά χαρακτηριστικά που βλέπετε στην παραπάνω φωτογραφία (τη φωτογραφία δανείστηκα από εδώ), η Bobo Doll που χρησιμοποιήθηκε στα πειράματα του Albert Bandura, κ.α.
Ποιοί είναι όμως οι άνθρωποι που είχαν την ιδέα της δημιουργίας ενός τέτοιου Μουσείου; Όπως διαβάζουμε εδώ, ο Dennis Barrie, το ανέπτυξε μαζί με τη σύζυγό του, Kathleen, κι είναι εκείνος που γνωρίζει καλά τι χρειάζεται να κάνει, ώστε να προκαλέσει το ενδιαφέρον του κοινού, αφού ήταν συνδημιουργός του Rock and Roll Hall of Fame του Κλίβελαντ και πρώην εκτελεστικός διευθυντής εκεί. Τα τελευταία χρόνια εργάστηκε στο International Spy Museum στην Ουάσιγκτον και στο Mob Museum στο Λας Βέγκας. Το ότι το Μουσείο έχει πολλές θετικές αξιολογήσεις, προφανώς οφείλεται και σ’ αυτόν. Σίγουρα πάντως κι η ίδια η επιστήμη της Ψυχολογίας, από τη γέννησή της ως τώρα, με τις επιτυχίες και τις αποτυχίες της, με τους πρωτεργάτες και τους εκκεντρικούς ειδικούς της, με τα αμφιλεγόμενα όσο και πολυσυζητημένα πειράματά της, δεν παύει ν’ απασχολεί τον κόσμο που παρακολουθεί και σχολιάζει κάθε εξέλιξη. Απ’ αυτή την άποψη, ήταν εξασφαλισμένη εν μέρει, η επιτυχία ενός τέτοιου εγχειρήματος.-