Time to read:5 minutes
Πάρα πολύ ενδιαφέρον είναι το πρόσφατο τεύχος του τετραμηνιαίου επιστημονικού περιοδικού, «Τα τετράδια Ψυχιατρικής*», που πήρα πρόσφατα στα χέρια μου. Στο εισαγωγικό σημείωμα, που υπογράφει η Κατερίνα Μάτσα, αναφέρονται τα εξής:
«Όσο βαθαίνει η κρίση της ιατρικής και εκπίπτει η ιατρική λειτουργία, τόσο μεγαλύτερες διαστάσεις αποκτά το φαινόμενο της ιατρικοποίησης, της αναγωγής δηλαδή κοινωνικών φαινομένων και συμπεριφορών σε ιατρικά προβλήματα. Η έκπτωση της ιατρικής λειτουργίας στην εποχή μας εκφράζεται, μεταξύ των άλλων, και με την εξαφάνιση του αρρώστου ως πάσχοντος υποκειμένου και την αναγωγή του στο σύνολο των συμπτωμάτων του. Αυτή είναι η λογική που διέπει το Εγχειρίδιο Κατάταξης Ψυχικών Διαταραχών (DSM) της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας που σηματοδοτει -όπως έχουμε αναλύσει πολλές φορές στα ΤΨ- τον θάνατο της ψυχοπαθολογίας. Αυτή είναι η λογική της νεοφιλελεύθερης πολιτικής για την Υγεία, της Ιατρικής για το κέρδος, της υποταγής του Δημόσιου νοσοκομείου και της κλινικής πράξης στα εξωιατρικά κριτήρια της Αγοράς.
Όλα αυτά τα πολύ σημαντικά επιστημολογικά ζητήματα εξετάζονται στο άρθρο του Σ. Μιχαήλ για το πάσχον υποκείμενο της ίασης. Ένα άρθρο που γίνεται πολύ επίκαιρο σήμερα, μετά την ψήφιση από την κυβερνητική πλειοψηφία του τελευταίου νόμου για το ΕΣΥ Αυτός ο νόμος που χαρακτηρίστηκε από όλους τους υγειονομικούς φορείς ως «ταφόπλακα του ΕΣΥ», έχει σαν κύριο στόχο να μετατρέψει το δημόσιο νοσοκομείο σε θερμοκήπιο καλλιέργειας των ιδιωτικών συμφερόντων στο χώρο της Υγείας μετατρέποντας τελικά το ΕΣΥ σ’ ένα «αδειανό πουκάμισο». Η ανάγκη του συλλογικού ελέγχου της κλινικής πράξης από το συλλογικό υποκείμενο μιας καθολικά χειραφετημένη της ανθρώπινης κοινότητας είναι σήμερα πιο επείγουσα από ποτέ.
Το τεύχος αυτό των ΤΨ είναι αφιερωμένο στο σπουδαίο κλινικό ψυχίατρο Αντώνη Παλαιολόγο, ο οποίος υπήρξε διευθυντής της ΣΤ’ Ψυχιατρικής Κλινικής του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής, υφηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, αλλά και έφεδρος γιατρός στο Μακρονήσι και την Ικαρία, όπου βοήθησέ με όλες τις δυνάμεις του τους εξόριστους μάκρονησιώτες. Όπως φαίνεται στο σχετικό άρθρο του Δ. Υφαντή, όπου παρατίθενται μαρτυρίες εξόριστων, οι ίδιοι τον αποκαλούσαν «κάτι παραπάνω από άγγελος…». Ίσως αυτό να του στοιχίσει και την έδρα της Ψυχιατρικής!!!
Ο Αντώνης Παλαιολόγος είχε κάνει λαμπρές σπουδές στο Παρίσι δίπλα σε σπουδαίους δασκάλους της Ψυχιατρικής -Delay, Alajouanine, Ey και άλλους. Στην κλινική του πράξη ακολουθούσε τη φαινομενολογική προσέγγιση και την ανθρωπιστική κατεύθυνση. Δημοσιεύουμε το άρθρο του με τίτλο «Αντιλήψεις επί της αγχώδους νευρώσεως» καθώς και ένα απόσπασμα από την ιστορική -και δυσεύρετη- σήμερα μονογραφία για «το βίωμα του χώρου ρου» μία φαινομενολογική ψυχοπαθολογική μελέτη στο πνεύμα των θεωριών του Minkowski. Το απόσπασμα που επιλέξαμε αφορά την παρουσίαση με υποδειγματικό τρόπο δύο κλινικών περιπτώσεων.
Η Ψυχιατρική, όμως, δεν έχει μόνο την κλινική και τη θεωρητική της πλευρά, έχει και την ιδρυματική. Ο εγκλεισμός στο Ψυχιατρικό Ιδρυμα όλων όσοι, με βάση την κοινωνική νόρμα, θεωρούνται ως μη κανονικοί γίνεται μία πράξη βιοπολιτικής. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση του αγωνιστή λογοτέχνη Γ. Ζάρκου όπως φαίνεται στο σχετικό άρθρο της Κ. Μάτσα.
Στην ύλη του περιοδικού περιλαμβάνονται επίσης πολύ ενδιαφέροντα άρθρα ψυχαναλυτικής κατεύθυνσης. Μία πολύ περιεκτική παρουσίαση από τον ψυχαναλυτή Πέτρο Κεφάλα του βιβλίου «Ντόναλντ Γουίνικοτ, ένας ψυχαναλυτής για τον επόμενο αιώνα». Το άρθρο «το μίσος για το θηλυκό» του Στέλιου Μακρή, που είναι αφιερωμένο στη μνήμη του σπουδαίο ψυχαναλυτή και ψυχίατρου Γερασίμου Στεφανάτου. Τέλος, το άρθρο του Γ. Μποζίκη, πολύ επίκαιρο σήμερα, για τις οικογενειακές σχέσεις και τη λειτουργία του πατέρα σε παιδιά ομογονεϊκών οικογενειών στον ελληνικό χώρο.
Δημοσιεύονται, τέλος, δύο πολύ ενδιαφέροντα κείμενα του Δικτύου Αλληλεγγύης Κοινωνικών Ιατρείων για την αστυνομική βία, καθώς και πολλές βιβλιοπαρουσιασεις».
Κι εγώ πάντως με τη σειρά μου διαβάζοντας το περιοδικό, στάθηκα σε διάφορα σημεία, όπως αυτό απ’ το άρθρο «Το πάσχον υποκείμενο της ίασης», του Σάββα Μιχαήλ: «Το βασικό σύμπτωμα», γράφει «της σύγχρονης Ιατρικής είναι ο κατακερματισμός σε όλα τα επίπεδα – το κοινωνικό, το επιστημονικό, το επιστημολογικό. Απ’ αυτήν την άποψη το αίτημα είναι πρώτα-πρώτα αίτημα άρσης του κατακερματισμού της ιατρικής θεωρίας και πράξης- αναζήτηση αυτού που συχνά με ένα συγκεχυμένο τρόπο ονομάζεται Ολιστική Ιατρική. Για ποια ολότητα, όμως, γίνεται λόγος και για ποια «ολιστική προσέγγιση»; …»
Μου έκαναν εντύπωση επίσης, όσα διάβασα για τον Αντώνη Παλαιολόγο και για τον αναλυτικότατο τρόπο που παρουσίαζε τις «Αντιλήψεις επί της αγχώδου νευρώσεως», χωρίς να διστάζει πάντως να γράψει: «δεν είμαστε εδώ για να συντηρούμε αμετάθετες θεωρίες και αντιλήψεις, αλλά για να ερευνούμε τη φύση, την ουσία και την αλήθεια των πραγμάτων…». Και στο κείμενο «Το βίωμα του χρόνου», όπου παρουσίαζε δύο κλινικές περιπτώσεις, κατέληγε: «Ας θεωρηθούν, λοιπόν, αι γραμμαί αύται ως μερικαί ακόμη ιδέαι, ριπτόμεναι εις την συζήτησιν». Κανένας δογματισμός δεν διέπει τα κείμενά του, καμία ισχυρογνωμοσύνη, αντίθετα επικρατεί το ανοιχτό πνεύμα κι η ταπεινότητα, ενός απίστευτα διαβασμένου επιστήμονα, όπως δείχνουν τα γραπτά του.
Στο «Ψυχιατρικός Εγκλεισμός και Βιοεξουσία. Γιώργης Ζάρκος έγκλειστος στο Δημόσιο Ψυχιατρείο Αθηνών», η Κατερίνα Μάτσα εξηγεί περισσότερα για τις συγκλονιστικές καταγγελίες εκείνου που υπάρχουν στα βιβλία του: «Μιλά με περιφρόνηση για τους ψυχιάτρους, τη διαπλοκή τους με την κρατική εξουσία για να αποκομίζουν προσωπικά οφέλη, την απουσία της επιστημονικής γνώσης. Οι ψυχίατροι ασκούν τη φακιρική τέχνη, λέει, και δεν αφιερώνουν καθόλου χρόνο στους ασθενείς. Στο ψυχιατρείο δε γίνεται καμία απολύτως θεραπεία.
Περιγράφει σκηνές τρομερής βίας. Άλλωστε τα ψυχιατρεία είναι οι κατ’ εξοχήν «θεσμοί της βίας», κατά τον Μπαζάλια. Πρωταγωνιστές της βίας οι νοσοκόμοι, «τρελοδαμαστές» τους ονομάζει. Στηλιτεύει την εγκατάλειψη και τη βρωμιά που επικρατεί σε όλο τον χώρο. «Κοπρώνα», το αποκαλεί. (…) Ο Ζάρκος κατηγορεί το κράτος για αδιαφορία κι αμοραλισμό, για τον εγκλεισμό ως δολοφονία. Το κράτος, λέει, δολοφονεί τον «περισσευούμενο πληθυσμό», από τον οποίο θέλει να απαλλαγεί. Γι’ αυτό το ονομάζει «ξεμπερδευτήριο». Γράφει για να μάθει η κοινωνία όλη αυτήν την ατιμία του κράτους…»
Τέλος, στάθηκα στο άρθρο του Γιώργου Μποζίκη, «Οικογενειακές Σχέσεις και Λειτουργία του Πατέρα σε Παιδιά Ομογονεϊκών Οικογενειών στον Ελληνικό Χώρο. Μια Ποιοτική Έρευνα βασισμένη στο Ιχνογράφημα και στους Μύθους της Duss», που μας δίνει κάποια στοιχεία για το πολύ σημαντικό αυτό θέμα και θα μπορούσε να δώσει έναυσμα για περαιτέρω έρευνες.-
.
*Για να γραφτείτε συνδρομητές/συνδρομήτριες στο σπουδαίο αυτό περιοδικό απευθυνθείτε στο : 210-3304395 (υπεύθυνη Διονυσία Χρόνη) ή στείλτε μέιλ στο: tetradiapsy@gmail.com
.
.
AIKATERINI TEMPELI 