Πριν λίγες μέρες κυκλοφόρησε το νέο τεύχος του περιοδικού Asylum, που κι αυτή τη φορά αναδημοσιεύει ανακοίνωση της Πρωτοβουλίας ‘Ψ’, την οποία μετέφρασε η Ντίνα Πουρσανίδου.
Στο εξώφυλλο, στο πλακάτ που κρατά η άγνωστη κυρία διαβάζουμε τη φράση: «Μερικές πληγές/τομές είναι πολύ βαθιές για να θεραπευτούν».
Αυτό το διάστημα κι ως τις 13 Οκτωβρίου 2023, το People’s History Museum (Λαϊκό Μουσείο Ιστορίας) που βρίσκεται στο Μάντσεστερ, φιλοξενεί την έκθεση «Τίποτα για εμάς χωρίς εμάς | Ακτιβισμός Ατόμων με Αναπηρία: Παρελθόν, Παρόν και Μέλλον», κι εξερευνά την ιστορία των δικαιωμάτων και του ακτιβισμού των ατόμων με αναπηρία (συμπεριλαμβάνονται άτομα με ψυχιατρική εμπειρία κι επιζώντες της ψυχιατρικής), μέσω ενός προγράμματος εκθέσεων και εκδηλώσεων που πραγματοποιούνται σε συνεργασία με άτομα με ειδικές ανάγκες. Το Asylum λοιπόν, αναδημοσιεύει κάποιες φωτογραφίες απ’ την έκθεση που έχει τόσο ενδιαφέρον θέμα.
Κυρίως βέβαια φιλοξενεί άρθρα ανθρώπων που δουλεύουν στο Εθνικό Σύστημα Υγείας της Αγγλίας (στο NHS δηλαδή, που κλυδωνίζεται από απεργίες), ατόμων με ψυχιατρική εμπειρία, ποιήματα, βιβλιοκριτικές, φωτογραφίες, κόμικς, κ.α. Στο άρθρο του o Stuard Jordan υποστηρίζει το απεργιακό κύμα εξηγώντας την παρούσα κατάσταση: «Η υποτίμηση της αμοιβής των εργαζομένων στο NHS είναι αδιαχώριστη από την συνολικότερη υποτίμησή του. Αποτελεί μέρος του ανείπωτου σχεδίου των Συντηρητικών, να το υποβαθμίσουν σε μια υπηρεσία για τους φτωχούς και να επαναφέρουν τα προνόμια στην υγειονομική περίθαλψη. Αυτή η διαδικασία έχει ήδη ξεκινήσει και φέτος τον χειμώνα έχει φτάσει σε σημείο κρίσης».
Και δυστυχώς αυτή η κατάσταση έχει επιπτώσεις και στον τομέα της ψυχικής υγείας: «Οι ασθενείς στην πιο οξεία φάση της κρίσης τους μπορούν να περάσουν ώρες κλειδωμένοι σε ένα κλουβί στο πίσω μέρος ενός ασφαλούς ασθενοφόρου και να μεταφερθούν εκατοντάδες μίλια μακριά, στο πλησιέστερο ιδιωτικό κρεβάτι, μακριά από την οικογένεια και τα δίκτυα υποστήριξης. Το NHS ξοδεύει τώρα 2 δισεκατομμύρια £ ετησίως, ή το 13,5% του προϋπολογισμού για την ψυχική υγεία, σε ιδιωτικά κρεβάτια για ασθενείς με ψυχιατρικά προβλήματα. Το 90% των ιδιωτικών κλινών ψυχικής υγείας καταλαμβάνεται από ασθενείς του. Η Επιτροπή Ποιότητας Φροντίδας αξιολογεί το ένα τέταρτο αυτών των ιδιωτικών νοσοκομείων ως «ανεπαρκή».
Εκτός από τα δεινά που προκαλούνται από την απόσυρση της καθολικής υγειονομικής περίθαλψης, η μεταφορά πλούτου από τον εργαζόμενο πληθυσμό στους πλούσιους, έχει τις δικές της αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία. Στο πρωτοποριακό έργο τους, The Inner Level, οι επιδημιολόγοι Richard Wilkinson και Kate Pickett, έδειξαν ότι οι πιο άνισες κοινωνίες τείνουν να έχουν υψηλότερα ποσοστά ψυχικής δυσφορίας. Τα δεδομένα δείχνουν ότι όσο μεγαλύτερη είναι η διαφορά μεταξύ πλουσίων και φτωχών, τόσο πιο καταχρηστικοί και αντικοινωνικοί γίνονται οι άνθρωποι και τόσο περισσότεροι υποφέρουν από προβλήματα ψυχικής υγείας. Εν ολίγοις, οι άνισες κοινωνίες είναι ψυχολογικά τοξικές».
Το συγκεκριμένο άρθρο μπορείτε να το διαβάσετε ολόκληρο κι εσείς, καθώς είναι το ένα από τα τρία που είναι ελεύθερα διαθέσιμα για το αναγνωστικό κοινό. Το δεύτερο είναι αυτό με τον τίτλο: «Too Much» της Zoë Kristin, που δείχνει πως η αλλαγή διάγνωσης δημιουργεί συνακόλουθα προβλήματα στα άτομα με ψυχιατρική εμπειρία.
Και το τρίτο είναι αυτό του Awais Aftab (είναι ψυχίατρος στις ΗΠΑ) που έχει ως θέμα του τα ψυχοφάρμακα: «Μια απελευθερωτική ψυχοφαρμακολογία θα αποδώσει δικαιοσύνη στις διαφορετικές εμπειρίες των ατόμων που λαμβάνουν ψυχιατρικά φάρμακα. Τα αποτελέσματα που βλέπουμε σε ένα άτομο μπορεί να διαφέρουν ριζικά από τα αποτελέσματα ενός άλλου και δεν μπορούν να προβλεφθούν εκ των προτέρων. Μπορούμε να περιγράψουμε μοτίβα απόκρισης σε ομαδικό επίπεδο, αλλά για κάθε συγκεκριμένο άτομο είμαστε στο σκοτάδι. Μερικοί άνθρωποι βιώνουν συμπτωματική ανακούφιση και ακόμη και ύφεση των προβλημάτων τους, άλλοι όχι. Μερικοί δεν παρουσιάζουν ανεπιθύμητες ενέργειες ενώ άλλοι βιώνουν ανυπόφορες. Κάποιοι βιώνουν ανακούφιση βραχυπρόθεσμα, αλλά αντιμετωπίζουν νέα προβλήματα με τη μακροχρόνια χρήση. Η διττή φύση των ψυχοτρόπων φαρμάκων είναι εμφανής στην ελληνική λέξη phármakon, που μπορεί να σημαίνει φάρμακο αλλά και δηλητήριο. Η πλήρης εκτίμηση αυτής της δυαδικότητας πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο μιας απελευθερωτικής ψυχοφαρμακολογίας». Και συνεχίζει: «Μια απελευθερωτική ψυχοφαρμακολογία απαιτεί ταπεινοφροσύνη και πρακτική σοφία. Πολλές από τις γνώσεις μας για τους ψυχοφαρμακολογικούς μηχανισμούς είναι εικασιακές και υποθετικές. Λίγα μπορούμε να πούμε με σιγουριά ή βεβαιότητα… Οι τρέχουσες πρακτικές μας βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στην κρίση των γιατρών ή των δικαστηρίων σχετικά με το τι θα ήταν καλύτερο για τους ασθενείς. Μια απελευθερωτική ψυχοφαρμακολογία θα υποστήριζε τη θέληση και τις προτιμήσεις του κάθε ατόμου. Θα σήμαινε τη διάθεση άλλων εναλλακτικών λύσεων εάν οι άνθρωποι δεν θέλουν να χρησιμοποιήσουν φάρμακα, και το να να δώσουμε στους ανθρώπους περισσότερες επιλογές στον τρόπο με τον οποίο επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν φάρμακα, εάν το επιθυμούν (…) Μια απελευθερωτική ψυχοφαρμακολογία θα έχει πλήρη επίγνωση της δύναμης που περιβάλλει την πρακτική της καθώς και της ανισορροπίας που υπάρχει μεταξύ συνταγογράφων και ασθενών. Θα αμφισβητούσε αυτές τις σχέσεις εξουσίας και θα εξασφάλιζε την παρουσία ισχυρών ελέγχων και ισορροπιών, για να γίνει η σχέση πιο δημοκρατική. Θα υποστήριζε επίσης την αυξημένη πρόσβαση σε πληροφορίες και γνώσεις σχετικά με τα φάρμακα, για το πώς να λαμβάνονται με ασφάλεια και πώς να διακόπτεται η χρήση τους με ασφάλεια».
Πέρα απ’ όσα ήδη ανέφερα, προσωπικά στάθηκα και σε κείμενα όπως κάποιο ανώνυμο που έχει τίτλο: «Τι μπορεί να συμβεί όταν οι χρήστες υπηρεσιών μιλούν». Η πλήρης ακύρωση του λόγου των ατόμων με ψυχιατρική εμπειρία, είναι το κύριο θέμα σ’ αυτό. Το άτομο που το έγραψε καταθέτει την εμπειρία του, σχετικά με το ότι η κριτική του για άτομα που είχαν εξουσία στο χώρο που νοσηλεύεται, αντιμετωπίστηκε ως απόδειξη της ψυχικής του ασθένειας. Κάτι που βλέπουμε να συμβαίνει συχνά δυστυχώς κι είναι απαράδεκτο.
Αφυπνιστικότατο επίσης είναι και το άρθρο «Γ*μω τη «Δυσπροσαρμοστικότητα» σας, ο αυτοτραυματισμός μου έχει σώσει τη ζωή», της Wren Aves. Κι έχει να κάνει στην ουσία του με το γεγονός πως δεν πρέπει να παίρνονται αποφάσεις για το «καλό» των χρηστών υπηρεσιών ψυχικής υγείας, χωρίς να ρωτάμε τα ίδια τα ενδιαφερόμενα άτομα τι χρειάζονται. H συντάκτρια του, για να γίνω σαφέστερη, εκφράζει ανησυχίες από τη σκοπιά των επιζώντων από αυτοτραυματισμό σχετικά με ένα νέο νομοσχέδιο που αφορά την ασφάλεια στο Διαδίκτυο (απ’ όπου και βρίσκουν σχετικές πληροφορίες). H ίδια για πάνω από 20 χρόνια «κόβεται», καταπίνει αιχμηρά αντικείμενα, έχει προσπαθήσει να δηλητηριαστεί, εκτίθεται σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, κάνει σεξ με αγνώστους άντρες αν και είναι ομοφυλόφιλη και γενικώς προβαίνει σε πράξεις που χαρακτηρίζονται ως εξαιρετικά επικίνδυνες, αλλά αυτό υποστηρίζει ότι τη βοήθησε να επιβιώσει. Το να πρέπει να τροποποιήσει τη συμπεριφορά της, να λέει ψέματα και να αποκρύπτει την αλήθεια, εξαιτίας της ποινικοποίησης των συμπεριφορών της (ενόψει του νέου νομοσχεδίου), δε θα τη βοηθήσει υποστηρίζει σε τίποτα. Θα την κάνει να νιώσει ντροπή κι ενοχές, περιθωριοποίηση, όχι άτομο αλλά πρόβλημα που πρέπει να λυθεί, ενώ αντίθετα θα ήταν χρήσιμο να μπορούσαν να τη συμβουλεύσουν για το τι να προσέχει όντας και δρώντας σε τέτοια όρια. Πόνο, σοκ, αηδία και περηφάνια, είναι μερικά απ’ τα συναισθήματα όσων αυτοτραυματίζονται, όπως εξηγεί. Έχει αμβλύνει τη συμπεριφορά της πια, αλλά εξακολουθεί να διεκδικεί το δικαίωμα της να μεταχειρίζεται τον εαυτό της όπως επιθυμεί και να λαμβάνει την ανάλογη βοήθεια.
Για να ολοκληρώσω όμως σιγά σιγά αυτήν την ανάρτηση, γράφω ότι με συγκίνησαν και τα ποιήματα αυτού του τεύχους, για τα περιεχόμενα του οποίου προσπάθησα να σας δώσω μια ιδέα και ξεχώρισα το «The Cost of Sanity» του John Donoghue, ίσως επειδή αποκρυσταλλώνεται τον κατακερματισμό που βιώνουν εξαιτίας των συστημάτων υγείας και της κοινωνικής περιθωριοποίησης τα άτομα με ψυχιατρική εμπειρία.
Τέλος, ν’ αναφέρω ότι ελεύθερα διαθέσιμο είναι κι αυτή η κριτική για το βιβλίο «Health Communism» των Beatrice Adler-Bolton και Artie Vierkant (Λονδίνο, εκδόσεις Verso, 2022) και στη σχετική κριτική τονίζεται πως : «Η ομορφιά αυτού του βιβλίου είναι ότι δεν υποστηρίζει απλώς μια συνολική επανάσταση ως κοινωνική πανάκεια, αλλά σκιαγραφεί πολλούς ιστορικούς και συνεχείς αγώνες γύρω από την υγεία ως μέρος ενός μεγαλύτερου αγώνα. Υπογραμμίζει επίσης τον συνεχή κίνδυνο τέτοιων αγώνων να ενσωματωθούν στο σύστημα…»
.
*Οι υπογραμμίσεις είναι δικές μου και για τη μετάφραση απ’ τα αγγλικά, συμβουλεύομαι τη Ντίνα Πουρσανίδου.
AIKATERINI TEMPELI 