Το βιβλίο που παρουσιάζεται σήμερα εδώ κυκλοφόρησε πρόσφατα απ’ τις Εκδόσεις των Συναδέλφων και το Hearing Voices Network (Δίκτυο Ανθρώπων που Ακούνε Φωνές), μεταφρασμένο απ’ τα αγγλικά. Στο Ηνωμένο Βασίλειο εμφανίστηκε το 2019, αφού η Διακομματική Κοινοβουλευτική Ομάδα για την Εξάρτηση από Συνταγογραφουμενα Φάρμακα (APPG for PDD) συντόνισε την εκπόνηση αυτού του Οδηγού βάζοντας να συνεργαστούν μεταξύ τους σημαντικοί επαγγελματικοί φορείς, που εκπροσωπούν ψυχοθεραπευτές και εμπειρογνώμονες που είναι οι καθ’ ύλην αρμόδιοι για το υπό συζήτηση αντικείμενο. Έτσι η Βρετανική Ένωση Συμβουλευτικής και Ψυχοθεραπείας (BACP), η Βρετανική Ψυχολογική Εταιρεία (BPS) και το Συμβούλιο του Ηνωμένου Βασιλείου για την Ψυχοθεραπεία (UKCP) χρηματοδότησαν από κοινού και επέβλεψαν την εκπόνηση του Οδηγού, μαζί με μέλη της Γραμματείας της APPG -όλα τους μέλη του Συμβουλίου για την Ψυχιατρική Βάσει Τεκμηρίωσης (Council for Evidence-based Psychiatry-CEP) και του Εθνικού Δικτύου Χρηστών και Επιζησάντων (NSUN). Αυτοί οι επαγγελματικοί φορείς, με την επιπλέον προσθήκη της Εθνικής Εταιρείας Συμβουλευτικής (ΝCS), προσυπογράφουν λοιπόν τον Οδηγό.
Κι είναι ευχής έργον που ένα τέτοιο βιβλίο, πραγματικά εξαιρετικά χρήσιμο, είναι διαθέσιμο πια και στα ελληνικά, μιας και τα ψυχιατρικά φάρμακα (αντικαταθλιπτικά κι αντιψυχωτικά) συνταγογραφούνται σήμερα περισσότερο από ποτέ κι οι συζητήσεις γι’ αυτά (για τη λήψη, τη διακοπή, τις παρενέργειές τους κτλ) προκύπτουν αναμενόμενα συχνότατα στη θεραπευτική διαδικασία. Κι όπως αναφέρεται στον Πρόλογο των Επιμελητών: «Μέχρι πολύ πρόσφατα οι ψυχοθεραπευτές/τριες βρίσκονταν σε μια θέση προσωπικής, επαγγελματικής και θεσμικής αμηχανίας ή/και σιωπής ως προς το πώς ν’ ανταποκριθούν στα αιτήματα των θεραπευόμενων που αφορούσαν ζητήματα λήψης ψυχιατρικών φαρμάκων.
Η συνήθης πρακτική ήταν -και είναι – να λέμε ορθά κοφτά «Αυτό δεν είναι κάτι που μπορούμε να συζητήσουμε εδώ. Κάνε ό,τι σου πει ο γιατρός σου» ή εν πάση περιπτώσει να συμβουλεύσουμε τον θεραπευόμενο να αποταθεί στο γιατρό του. Έτσι η συζήτηση τελείωνε πριν καν αρχίσει. Αυτός ο Οδηγός έρχεται να σπάσει αυτό το ταμπού, προσφέροντας και προτείνοντας τρόπους με τους οποίους οι ψυχοθεραπευτές/τριες θα μπορούσαν να συζητήσουν με τους θεραπευόμενους τις ανησυχίες τους σχετικά με τη λήψη ή και τη σταδιακή μείωση ή διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής τους. Σε καμία περίπτωση δεν προτείνει να προτρέψουν να σταματήσουν, να μειώσουν ή να συνεχίσουν να παίρνουν τα συνταγογραφούμενα φάρμακα. Αυτό παραμένει, ή θα έπρεπε να παραμένει, απόφαση του ατόμου που τα λαμβάνει -μια απόφαση που βασίζεται στη συναίνεση κατόπιν ενημέρωσης, κάτι που δυστυχώς σπανίως συμβαίνει».
Και πού απευθύνεται αυτός ο Οδηγός, είναι θεωρώ προφανές: «Ελπίζουμε» γράφουν οι: Λυκούργος Καρατζαφέρης, Αλέξης Κροκιδάς, Νίκος Λάιος και Αποστόλης Σαμπαζιώτης, που υπογράφουν τον πρόλογο των επιμελητών, «ότι οι ψυχοθεραπευτές/τριες, ανεξαρτήτως προσέγγισης, άλλοι επαγγελματίες ψυχικής υγείας, αλλά και άτομα με εμπειρία λήψης ψυχιατρικών φαρμάκων (που προφανώς και οι ίδιοι μπορεί να είναι επαγγελματίες ψυχικής υγείας) θα ανατρέξουν σε αυτόν και θα τον συμβουλευτούν σε μια προσπάθεια να τοποθετηθούν έντιμα και τεκμηριωμένα απέναντι σε ανθρώπους οι οποίοι πιθανόν να ζητούν υποστήριξη σχετικά με το ζήτημα της μείωσης ή και της διακοπής της φαρμακευτικής αγωγής με ασφαλή τρόπο. Είναι φανερό ότι δεν μπορούμε πια να παραμένουμε άφωνοι μπροστά σε ένα τόσο σημαντικό ζήτημα, το οποίο φέρνουν οι άνθρωποι με ψυχιατρική εμπειρία».
Επειδή όμως όλα μας έχουμε μια ατομική θεώρηση των πραγμάτων και παίρνουμε θέση στα ζητήματα ψυχικής υγείας, θεωρώ απαραίτητο να συμπεριλάβω κι αυτό το απόσπασμα στην ανάρτηση: «Οι συγγραφείς αυτού του συλλογικού τόμου τοποθετούνται κριτικά απέναντι στο ιατρικοκεντρικο μοντέλο, προσκομίζοντας ερευνητικά και θεωρητικά στοιχεία τεκμηρίωσης ενός εναλλακτικού μοντέλου και προσκαλώντας τους ψυχοθεραπευτές/τριες να προβληματιστούν και να αναστοχαστούν κριτικά ως προς τη στάση τους απέναντι στο ζήτημα των ψυχιατρικών φαρμάκων.
Έτσι η μετάφραση αυτού του Οδηγού έρχεται να ενισχύσει και στη χώρα μας μια συζήτηση που σπανίως γίνεται. Ως μέλη ή και συνεργάτες με το ευρύτερο Δίκτυο «Ακούγοντας Φωνές» κουβαλάμε μια ποικιλομορφία απόψεων, θέσεων, στάσεων, και προβληματισμών. Η ποικιλομορφία αυτή μας εμπλουτίζει και ταυτόχρονα μας προ(σ)καλεί σε ένα συνεχές προσωπικό, συλλογικό και επαγγελματικό ταξίδι, επιλέγοντας να διατηρούμε μια κριτική στάση απέναντι στο κυρίαρχο ιατροκεντρικό ψυχιατρικό αφήγημα και στη συχνά υπεραπλουστευμένη και άκρως παραπλανητική αναγωγή κοινωνικών και πολιτικών ζητημάτων σε υποτιθέμενες βιολογικές ανωμαλίες. Μια κριτική στάση δε σημαίνει άρνηση, αλλά ούτε και άνευ όρων κατάφαση. Σημαίνει αμφισβήτηση, αναγνώριση της άγνοιας και αναζήτηση ερευνητικών, συλλογικών, συνεργατικών δρόμων υπέρβασής της. Η συγκεκριμένη μεταφραστική προσπάθεια αυτό το σκοπό έχει: Να ανοίξει τη συζήτηση στην Ελλάδα. Η ελληνική έκδοση είναι απαύγασμα μιας συλλογικής προσπάθειας, στην οποία όλοι μας δουλέψαμε εθελοντικά, με αφοσίωση και αίσθημα ευθύνης».
Γι’ αυτό υπάρχει και γλωσσάρι, όπου εξηγούνται οι λόγοι για τους οποίους προτιμούνται και χρησιμοποιούνται συγκεκριμένοι όροι κι όχι άλλοι, άρα κάπου εδώ είναι η κατάλληλη στιγμή για να γράψω ότι τη μετάφραση των επτά ενοτήτων έχουν κάνει ο +alex hart+, η Δήμητρα Γαβριηλίδου, η Χριστίνα Κουρή, και ο Νίκος Λάιος. Κι όσο για τους/τις συγγραφείς, να τι εξηγείται στο βιβλίο απ’ τους Επιμελητές: «(…) είχαμε την τύχη και το προνόμιο να γνωρίσουμε και να συνεργαστούμε σε διάφορα πλαίσια με κάποιους από τους συγγραφείς, οι οποίοι συνέβαλαν στη δημιουργία αυτού του Οδηγού, όπως η Joanna Moncrieff, o John Read, o James Davies. Όλοι τους πολύτιμοι συνοδοιπόροι του Δικτύου Ακούγοντας Φωνές και άνθρωποι που με την κριτική ματιά τους μας κρατούν σε εγρήγορση…» Τις ενότητες του Οδηγού υπογράφουν επίσης οι: Rosemary Rizq, Anna Guy, Tom Stockmann,Tim Bond, David Murphy, Paul Sams, Marcadonio Spada, Georgina Whitney, Luke Montagu, Daniel C. Kolubinski και Baylissa Frederick.
Οι ενότητες τώρα του Οδηγού , καλύπτουν θέματα όπως: «πώς δουλεύουν τα ψυχιατρικά φάρμακα;», «τι κάνουν τα ψυχιατρικά φάρμακα ανά κατηγορία;», «τι γνωρίζουμε για την απόσυρση από τα ψυχιατρικά φάρμακα;», ποιος είναι «ο ρόλος του θεραπευτή στην υποστήριξη της απόσυρσης από τα ψυχιατρικά φάρμακα: τι γνωρίζουμε πως είναι βοηθητικό;», αλλά καταγράφεται κι «η φωνή των ασθενών» με «παραδείγματα από τη ζωή», κ.α. Προφανώς και στοχεύει ο Οδηγός στην ενδυνάμωση των θεραπευτών και στην εξοικείωση τους «με βασικά ζητήματα που έχουν να κάνουν με το ρόλο των ψυχιατρικών φαρμάκων στη θεραπεία» αλλά όπως διευκρινίζεται στην Εισαγωγή»ο Οδηγός αυτός δεν επιδιώκει να είναι κανονιστικός, ούτε επιχειρεί να καταστήσει διαθέσιμο κάποιο πακέτο «δεξιοτήτων επάρκειας» ή «δεσμευτικών κατευθυντήριων γραμμών» όσον αφορά τη θεραπεία. Προτρέπει μόνο τους θεραπευτές όλων των κατευθύνσεων να χρησιμοποιούν τη διαθέσιμη βάση τεκμηρίωσης για να εξετάζουν και να παίρνουν υπόψη μια σειρά από βασικά ζητήματα και προβληματισμούς που σχετίζονται με τη θεραπευτική δουλειά τους με θεραπευόμενους οι οποίοι είτε παίρνουν συνταγογραφούμενα ψυχιατρικά φάρμακα είτε αποσύρονται από αυτά».
Κι απ’ όσα έγραψα, πιστεύω ότι αποδεικνύεται περίτρανα πόσο απαραίτητο είναι αυτό το βιβλίο, για όσα άτομα εργαζόμαστε στο χώρο της ψυχικής υγείας με ανθρώπους που βιώνουν την όποια οδύνη και δυσφορία. Για τον επίλογο, τέλος, διάλεξα ένα απόσπασμα που γνωρίζω κι εγώ. Ένα απόσπασμα που συμπεριλαμβάνει μια μεγάλη αλήθεια: «Ίσως αυτό που μας ενώνει όλους να σχετίζεται με αυτό που κάποια στιγμή είχε πει ο Dr Edward Podvoll: «Η ανάρρωση είναι εφικτή {και} πολύ πιθανή να συμβεί έχοντας ως καταλύτη την ανθρώπινη σχέση. Δεν υπάρχει φάρμακο που μπορεί να την αντικαταστήσει»._
.
.
AIKATERINI TEMPELI 