Παρουσίαση βιβλίου: Saying goodbye to someone you love

.

.

.

[Λένε ότι] θα το ξεπεράσεις… Και όντως το ξεπερνάς, αυτό είναι αλήθεια. Με τη διαφορά ότι δεν το αφήνεις πίσω σου σαν τρένο που βγαίνει από το τούνελ, ξεχύνεται με ορμή μέσα από τους λόφους του Κεντ και προβάλλει στην λιακάδα, κατηφορίζοντας γοργά, με πάταγο, προς το στενό της Μάγχης, αλλά σαν γλάρος που βγαίνει από πετρελαιοκηλίδα• έχεις κολλημένη πάνω σου την πίσσα και τα πούπουλα για όλη σου τη ζωή.

Julian Barnes

.

 

Για τον Θάνατο και το πως επηρεάζει τη ζωή των ανθρώπων, έχουν γράψει αξιόλογα βιβλία, αρκετοί συγγραφείς. Ενδεικτικά θα αναφέρω την πρωτοπόρο Elisabeth Kübler-Ross, την Marie de Hennezel καθώς και τον Irvin Yalom. Αν δεν έχετε διαβάσει τα έργα τους και σας ενδιαφέρει, ανατρέξτε στους συνδέσμους που υπάρχουν στα ονόματά τους και θα βρείτε σχετικές πληροφορίες.

Το βιβλίο που σας παρουσιάζω εδώ σήμερα λοιπόν, φυσικά έχει να κάνει με το ίδιο θέμα: με τους δύσκολους αποχαιρετισμούς της ζωής μας. Με τις στιγμές που πρέπει να πούμε το οριστικό αντίο. Με την απώλεια που βιώνουμε, όταν κάποιος άνθρωπος που αγαπάμε αρρωσταίνει και πεθαίνει. Με το πένθος που ακολουθεί. Αλλά και με όσα προηγούνται.

Στοχεύει παράλληλα, να βοηθήσει τους αναγνώστες που φτάνουν στο τέλος να ετοιμαστούν γι’ αυτή τη στιγμή, καθώς και τους ανθρώπους που είναι κοντά τους, να τους συμπαρασταθούν και να τους βοηθήσουν να φύγουν ήρεμοι.

Γι’ αυτό το λόγο δίνει συγκεκριμένες πρακτικές οδηγίες, παραθέτει πάμπολλες αληθινές ιστορίες και επεξηγεί με σαφή παραδείγματα τι πρέπει να κάνουν οι φροντιστές και για τους ίδιους, ώστε ν’ αντέξουν αυτή την επώδυνη δοκιμασία.

Είναι δηλαδή ένα βιβλίο που θα μπορούσε κάτι χρήσιμο να προσφέρει σε καθέναν από μας, αφού δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην βίωσε ή βιώνει απώλειες. Και πολλοί από μας σίγουρα χρειάστηκε να φροντίσουμε ανήμπορους δικούς μας, πράγμα το οποίο ξέρουμε πως δεν είναι εύκολο.

Γι’ αυτό θεώρησα πως αξίζει να σας το παρουσιάσω. Και σίγουρα σ’ αυτή μου την επιλογή, έπαιξε ρόλο και το πένθος που βιώνουν αυτή την περίοδο κάποιοι άνθρωποι που εκτιμώ και που ελπίζω να βρουν λίγη ανακούφιση σε όσα θα γραφτούν εδώ και στις σελίδες αυτού του βιβλίου. Δεν είναι το μόνο που αναφέρεται σ’ αυτό το θέμα. Απλώς σ’ αυτό εστιάζουμε σήμερα.

Ο θάνατος λοιπόν, μας μουδιάζει σχεδόν όλους, θεωρείται ακόμη ταμπού από κάποιους, μια κατάσταση για την οποία δεν θέλουμε να μιλάμε ή να ακούμε άλλους να μας μιλούν γι’ αυτήν, ένα γεγονός απ’ το οποίο πρέπει να απέχουν και να προστατεύονται τα παιδιά και τελικά έτσι κανείς δεν βοηθιέται ουσιαστικά, ώστε να μπορέσει να συνδιαλλαγεί με την θνητότητα που είναι αναπόσπαστο μέρος της ζωής.

Συγγραφείς του βιβλίου η Norine Dresser, λαογράφος που έχει εκδόσει κι άλλα αξιόλογα βιβλία και η Fredda Wasserman, ψυχοθεραπεύτρια, θανατολόγος και κλινική διευθύντρια του μη-κερδοσκοπικού και εξιδικευμένου κέντρου OUR HOUSE Grief Support Center της California.

O τρόπος που αντιμετωπίζουμε τον θάνατο, ο τρόπος που πενθούμε έχει να κάνει με το πως μεγαλώσαμε και τι μάθαμε στην οικογένεια μας για τέτοια θέματα, με το πως αντιδρούσε σε παρόμοιες καταστάσεις ο περίγυρος μας, με τα θρησκευτικά μας πιστεύω, με τις εμπειρίες της ζωής μας.

Σε άλλες κοινωνίες ενθαρρύνεται η έκφραση των συναισθημάτων που σχετίζεται με την λήξη της ζωής και το επακόλουθο πένθος και σε άλλες όχι. Σ’ αυτές τις κοινωνίες που μοιάζουν με την δική μας, οι άνθρωποι κάνουν πως δεν βλέπουν τον ελέφαντα μες το δωμάτιο, όπως εύστοχα γράφουν κάπου οι συγγραφείς: δηλαδή τον Θάνατο. Κι όμως υπάρχει και κυριαρχεί.

Το να συζητήσει κανείς για το επικείμενο τέλος, δεν σημαίνει πως θα φέρει αυτό το τέλος πιο κοντά ή πως σταματάει πια να ελπίζει ότι ο ίδιος ή κάποιος αγαπημένος του άνθρωπος θα τα καταφέρει να επιζήσει. Λύνει αντίθετα, πρακτικά ζητήματα που θα ανακύψουν όπως το αν το άτομο θα ήθελε να νοσηλευτεί στο σπίτι, αν θα ήθελε να του γίνει ανάνηψη, μέχρι ποιου σημείου επιτρέπει να συνεχιστεί η θεραπεία του, τι θα ήθελε να γίνει με τις υποθέσεις του που εκκρεμούν κ.ο.κ.

Κυρίως όμως λύνει συναισθηματικά ζητήματα. Γιατί αν κάποιος πρόκειται να φύγει, θα είναι καλό, ν’ αποχαιρετήσει όλη την οικογένεια του, να δει τους φίλους του για τελευταία φορά, να εκφράσει τους φόβους του για το τι θα του συμβεί, ν’ αγκαλιάσει τους δικούς του ανθρώπους, να μοιραστεί την θλίψη του μαζί τους.

Συνήθως δεν αντιδρούμε έτσι στο θάνατο. Σιωπούμε, νομίζοντας έτσι πως όλοι οι εμπλεκόμενοι προστατεύονται κι αφήνουμε την αγωνία να κυριαρχεί. Μέχρι που όλα τελειώνουν και μένει ανέκφραστη η θλίψη. Και τότε ανακαλούμε ένα σωρό πράγματα που ευχόμαστε να είχαμε πει ή να είχαμε κάνει, ενώ παράλληλα έχουμε ν’ αντιμετωπίσουμε θέματα για τα οποία θα ήταν χρήσιμο να ξέραμε τι θα επιθυμούσε ο άνθρωπος μας, όπως αν θα ήθελε να δωρίσουμε τα ζωτικά του όργανα, αν θα επιθυμούσε θρησκευτική ή πολιτική κηδεία, αν ήθελε ταφή ή να σκορπιστούν κάπου οι στάχτες του κ.α.

Μαζί με το πένθος λοιπόν, αναδύονται οι όποιες ενοχές μας, ο θυμός μας για την απώλεια, ανακινούνται φόβοι και για τη δική μας θνητότητα, προκύπτουν προβλήματα που χρειάζονται άμεση επίλυση και  το συναισθηματικό μας φορτίο μεγαλώνει.

Ν’ αλλάξουμε την πορεία της ζωής  δεν μπορούμε. Αν ένας άνθρωπος είναι να φύγει, θα φύγει. Αλλά μπορούμε τουλάχιστον να τον βοηθήσουμε να φύγει με αξιοπρέπεια, σε ένα περιβάλλον που θα κυριαρχεί η αγάπη, σεβόμενοι τις τελευταίες επιθυμίες του και όντας κοντά του σε κάθε βήμα αυτού του τελευταίου του ταξιδιού.

Ξέρετε, για μερικούς ανθρώπους, δεν είναι μόνο ο επικείμενος θάνατος τους το πρόβλημα, αλλά τους βαραίνουν και τα πράγματα που δεν πρόλαβαν να κάνουν. Και σ’ αυτό, στο μέτρο του δυνατού μπορείτε να τους βοηθήσετε, ώστε όταν έρθει η ώρα ν’ αφήσουν αυτό το κόσμο, να αισθανθούν ότι η ζωή τους είχε κάποιο νόημα, ότι επηρέασαν θετικά κάποιους ανθρώπους, που θα τους θυμούνται και θα ζουν έτσι μες τις σκέψεις τους. Κι αυτό δεν είναι λίγο.

Μην περνάτε τις ώρες σας όμως περιμένοντας να συμβεί το μοιραίο και σταματώντας κάθε άλλη δραστηριότητα. Αρπάξτε κάθε ευκαιρία να χαρείτε από κοινού με τους αγαπημένους σας, εκμεταλλευτείτε τον χρόνο που έχετε ποιοτικά. Κι όταν έρθει η στιγμή, αποχαιρετήστε τους όπως εσείς θέλετε, σεβόμενοι πάντα τα όρια και τις αντοχές σας. Ούτε ν’ αρνηθείτε να πενθήσετε είναι καλό, ούτε να πενθείτε όμως αιώνια. Πενθήστε με το δικό σας τρόπο.

Το πένθος άλλωστε, όπως γράφουν οι συγγραφείς δεν είναι ένα πρόβλημα που πρέπει να λυθεί, αλλά μια κατάσταση την οποία βιώνουν όσοι χάνουν έναν δικό τους άνθρωπο. Και δεν την βιώνουμε όλοι με τον ίδιο τρόπο. Σε άλλους ανθρώπους η περίοδος πένθους διαρκεί λιγότερο και σε άλλους περισσότερο. Δεν υπάρχει ένας καθορισμένος χρόνος στον οποίο πρέπει κάποιος να σταματήσει να πενθεί και να συνεχίσει τη ζωή του. Ούτε υπάρχει σωστός και λάθος τρόπος για να πενθήσει κανείς.  Άλλοι άνθρωποι γίνονται απαθείς κι άλλοι υπερ-δραστήριοι για να το ξεπεράσουν.

Και φυσικά κατά τη διάρκεια του πένθους, θα υπάρχουν στιγμές που δεν θα σκέφτεστε τον άνθρωπο σας που έφυγε, όχι επειδή δεν τον αγαπούσατε αρκετά, αλλά επειδή έτσι γίνεται στη ζωή. Και να νιώσετε ανακουφισμένοι μπορεί επειδή δεν υποφέρει πια ή επειδή είχατε εξοντωθεί με το να τον φροντίζετε. Και να γελάσετε ακόμη μπορεί να συμβεί και να διασκεδάσετε κάποιες στιγμές.  Δεν είναι άλλωστε επιλήψιμο ή κάτι για το οποίο θα πρέπει να έχετε ενοχές. Αν βοηθάει, ας έχετε υπόψη σας, πως σε άλλους πολιτισμούς και χώρες, η κηδεία και οι τελετές που ακολουθούν, έχουν εορταστικό χαρακτήρα.

Αν θέλετε επίσης να τιμήσετε με κάποιο ιδιαίτερο τρόπο τη μνήμη του, υπάρχουν διάφορες προτάσεις στο βιβλίο και μία απ’ αυτές είναι η δημιουργία ενός blog, που θα είναι αφιερωμένο στον εκλιπόντα. Θα βοηθήσει κι εσάς να εκφράσετε τα αισθήματα σας, να παραμείνετε συνδεδεμένοι μαζί του αλλά θα δώσετε έτσι κι ένα χώρο στους ανθρώπους που τον γνώριζαν να καταθέσουν τις αναμνήσεις τους. Εξάλλου οι άνθρωποι ζουν πάντα, στις σκέψεις μας κι αυτό είναι μια μικρή παρηγοριά. Η αγάπη που μοιραστήκαμε μαζί τους, είναι αναπόσπαστο μέρος της ζωής μας και δεν χάνεται ποτέ.

Και το κυριότερο: κάποτε θα πρέπει να συνεχίσετε τη ζωή σας, γιατί αυτό θα ήθελε κι ο άνθρωπος σας που έφυγε από κοντά σας. Το πότε και το πως, θα το κρίνετε εσείς. Αν χρειαστείτε όμως βοήθεια, μην ντραπείτε να απευθυνθείτε σε κάποιο ειδικό.

Κλείνοντας, πέρα απ’ το βιβλίο, θα ήθελα να σας προτείνω να μελετήσετε και κάποια ενδεικτικά άρθρα που αφορούν το πως ενημερώνουμε ένα παιδί για το θάνατο αγαπημένου προσώπου και το που μπορείτε ν’ απευθυνθείτε για να συμμετέχετε σε ομάδες στήριξης γονέων, να δείτε το site της Ελληνικής Εταιρείας Παρηγορητικής και Συμπτωματικής Φροντίδας Καρκινοπαθών και μη Ασθενών και τέλος να διαβάσετε ένα κείμενο του Γλάρου Ιωνάθαν, για την ψυχολογία του ανθρώπου που έχει καρκίνο που είναι εξαιρετικό και το έγραψε με σκοπό να βοηθήσει κι άλλους συνανθρώπους του. Το blog του εξακολουθεί να λειτουργεί εδώ και σ’ αυτό θα βρείτε κι άλλες χρήσιμες πληροφορίες.

Καλή σας ανάγνωση.

.

.

.