.
.
Πριν λίγο καιρό κυκλοφόρησε το νέο τεύχος του περιοδικού “Tα Τετράδια Ψυχιατρικής” (Νο 5,6) με αφιέρωμα στα 25 χρόνια από το εγχείρημα της αποασυλοποίησης στη Λέρο και πολλά ακόμη ενδιαφέροντα θέματα, όπως άρθρα για τους Ανθρώπους που Ακούνε Φωνές και όχι μόνο.
.
Στο αφιέρωμα, συμπεριλαμβάνονται κάποιες εισηγήσεις από την ημερίδα που έκανε η “Πρωτοβουλία για ένα Πολύμορφο Κίνημα στην Ψυχική Υγεία” στις 13/2/2016 (εδώ οι λεπτομέρειες), πράγμα που σημαίνει πως σήμερα θα παρουσιάσω εδώ αποσπάσματα από τις ομιλίες ανθρώπων που πορευόμαστε μαζί χρόνια, ποικιλοτρόπως κι η επιλογή ήταν δύσκολη.
.
Η πρώτη εισήγηση είναι του συναδέλφου ψυχολόγου, Γιώργου Ευθυμίου κι αφορά την εμπειρία παρέμβασης της εθελοντικής ομάδας φοιτητών του τμήματος Ψυχολογίας του ΑΠΘ, τον Ιούλιο του 1999 κι του 2000 στο ΚΘ Λέρου.
.
Η δεύτερη είναι της ψυχολόγου Δέσποινας Κωστοπούλου κι έχει τίτλο: “Πρόσφυγες και τραύμα:Από τη βία του πολέμου στη βία του εγκλεισμού”. Ας μη ξεχνάμε πως “πρόσφυγες κατακλύζουν το νησί της εξορία και στοιβάζονται στους χώρους του ψυχιατρείου” πια, όπως αναφέρεται στο οπισθόφυλλο.
.
Η τρίτη εισήγηση, “Η γλώσσα της αλλαγής”, είναι αυτή της ψυχολόγου Μαρίας Γιαννοπούλου και της στενής μου φίλης, κοινωνικής λειτουργού, Ρεβέκκας Θεοδωροπούλου κι απ’ αυτήν επέλεξα αρχικά το ακόλουθο απόσπασμα:
.
“Ανατρέχοντας στα προσωπικά μας βιώματα ανακινήθηκαν μνήμες και εικόνες διττού περιεχομένου, σοκαριστικές αλλά και ανατρεπτικές. Εικόνες με δεκάδες κρεββάτια, κολλητά το ένα πάνω στο άλλο, χωρίς ίχνος οποιασδήποτε μορφής αξιοπρεπούς ιδιωτικού ή κοινόχρηστου χώρου. Με υποτυπώδεις τουαλέτες και μπάνια, όταν αυτά υπήρχαν. Ανθρώπους που δεν γνώριζαν να ντύνονται, αλλά κυκλοφορούσαν με κάτι υποτυπώδεις τσουβαλένιους σάκους γκρι χρώματος χωρίς παπούτσια. Ανθρώπους που έτρωγαν χωρίς μαχαιροπίρουνα, μόνο με τα χέρια. Γυμνά σώματα μέσα σε μια διάχυτη μυρωδιά ούρων και περιττωμάτων. Ανθρώπους με χαμόγελα στο κενό, σαπισμένα δόντια και ουλές… Στα πρόσωπά τους ο χρόνος σταματημένος…”
.
Αυτές τις εικόνες αντίκρισαν τότε όσες-οι πήγαν εκεί. Κι αποφάσισαν ν’ αντιτάξουν ένα άλλο παράδειγμα:
.
“Αντιπαραθέσαμε μια νέα υπόθεση για την ψυχική αρρώστια θεωρώντας τη σαν οδύνη και δυσφορία. Στόχος μας ν’ αποδώσουμε αξιοπρέπεια στη διαφορά των αρρώστων, ν’ αποδώσουμε δηλαδή δυνατότητες να εκφράσουν τα υποκείμενα την οδύνη που προκαλεί η αρρώστια, δίνοντας προσοχή στις αντιφάσεις που την συνθέτουν. Να δώσουμε χρόνο και χώρο να εκφραστεί μια παραγωγική αλληλεπίδραση και διαλεκτική συναλλαγή προς μια πλουσιότερη “υποκειμενοποίηση” του ανθρώπου. Να δοθεί η δυνατότητα στους βωβούς να μιλήσουν, στους αθέατους να γίνουν ορατοί”.
.
Το πως έγινε αυτό περιγράφεται τόσο στη συνέχεια του ίδιου άρθρου, όσο και στο επόμενο που είναι η εισήγηση της ψυχολόγου, Χρύσας Κραβαρίτη και μας μεταφέρει μια απ’ τις πολλές συγκινητικές ιστορίες που εκτυλίχτηκαν στη Λέρο. Τίτλος: “Από τη σιωπή του Ασύλου στη συνάντηση με την “καλή μεγάλη μουσική”.
.
Κι έπειτα ακολουθούν δύο κείμενα για τους Ανθρώπους που Ακούνε Φωνές, όπως σας εξήγησα στην αρχή. Το πρώτο υπογράφεται απ’ τις Μαρία-Ευαγγελία Δαϊλάκη και Ευγενία Γεωργάκα. Πρόκειται για μια “εργασία που παρουσιάζει τα ευρήματα μιας μελέτης που διερεύνησε το ξεκίνημα, τη λειτουργία και το μέλλον των ομάδων αυτοβοήθειας του ελληνικού «Δικτύου Ανθρώπων που Ακούνε Φωνές» και το διάβασα με μεγάλο ενδιαφέρον μιας κι ως τώρα, κατά τη διάρκεια της πενταετούς λειτουργίας του, δεν είχε υπάρξει αντικείμενο επιστημονικής μελέτης.
“Πρόθεση και προσωπική επιδίωξη των ερευνητριών” αναφέρεται στη “Συζήτηση” πως μεταξύ άλλων “είναι η παρούσα έρευνα να γνωστοποιήσει την προσπάθεια του ελληνικού Δικτύου και πιθανόν να εμπνεύσει ανθρώπους σε πόλεις όλης της Ελλάδας να συμμετέχουν στο Δίκτυο, ξεκινώντας νέες ομάδες”.
.
Στη συνέχεια μελέτησα το πολύ σημαντικό άρθρο “Γιατί να μιλήσει κανείς με τις προκλητικές φωνές;” των Dirk Corstens, Rufus May και Eleanor Longden, σε μετάφραση του ψυχίατρου Λυκούργου Καρατζαφέρη κι από εκεί ξεχώρισα αυτό το απόσπασμα απ’ την εισαγωγή:
.
“Πολλοί άνθρωποι που ακούνε “δύσκολες” φωνές έχουν διαπιστώσει ότι το δύσκολο σημείο στην προσπάθειά τους να τα βγάλουν πέρα μαζί τους βρίσκεται στην ανεύρεση ποικίλλων τρόπων συνομιλίας μαζί τους και κατανόησης τους. Η διερεύνηση των κινήτρων των φωνών και η ανακάλυψη ποικίλλων τρόπων συσχέτισης μαζί τους βοηθάει στην αλλαγή της σχέσης ανάμεσα στις φωνές και τον άνθρωπο που τις ακούει. Τεχνικές προερχόμενες από διαφορετικές ψυχολογικές και ψυχοθεραπευτικές παραδόσεις, όπως η Ψυχολογία της Μορφής (Gestalt), o Διάλογος με τις Φωνές (Voice Dialogue), η Συνδιαλεκτική Ανάλυση (Transactional Analysis) και το Ψυχόδραμα, χρησιμοποιούν καρέκλες προκειμένου να εκδραματίσουν διάφορους ρόλους και σχέσεις, έτσι ώστε οι άνθρωποι να βοηθηθούν στην επίλυση συγκρούσεων και να ανακτήσουν τη δύναμη τους”.
.
Πως επιτυγχάνεται αυτό; Δουλεύοντας ως εξής: “Στην πρακτική του “Διαλόγου με τις Φωνές”, ο συνεντευκτής , ο οποίος δεν αποκαλείται “θεραπευτής” αλλά “διευκολυντής”, βοηθάει στη διερεύνηση αυτών των διαφορετικών εαυτών θέτοντάς τους, στον ένα μετά τον άλλον, απλές ερωτήσεις. Ο διευκολυντής ζητάει από το άτομο να επικεντρωθεί σε έναν εαυτό του (για παράδειγμα στον “προσανατολισμένο στο να αρέσει”, στο “εσωτερικό παιδί”, στον “ηγέτη” κ.ο.κ.) και να μπει στη θέση αυτού του συγκεκριμένου εαυτού με το να καθίσει σε μια διαφορετική θέση στο δωμάτιο. Πρόκειται για μια φυσική ένδειξη ότι μιλά κανείς για ένα διαφορετικό τμήμα του εαυτού του”.
.
Διαβάζοντας το τεύχος θα μάθετε περισσότερα, αλλά εγώ θα σταθώ, πριν κλείσω αυτή την παρουσίαση σε τρία ακόμη άρθρα. Το πρώτο του Michael Smith σε μετάφραση του κοινωνικού ανθρωπολόγου Νίκου Λάιου, είναι απ’ το περιοδικό “Science for the People”, για το οποίο έκανα ήδη λόγο εδώ κι έχει τίτλο: “Κοινωνιοβιολογία: Εργαλείο Κοινωνικής Καταπίεσης». Πριν πολλά χρόνια είχα διαβάσει το βιβλίο του Κόνραντ Λόρεντς γι’ αυτή την επιστήμη κι έτσι είχα και προσωπικό ενδιαφέρον να δω τι αποφαίνονται γι’ αυτό το θέμα οι συντάκτες του περιοδικού. Για να το δούμε μαζί:
.
“Τέτοιες θεωρίες χρησιμοποιήθηκαν και χρησιμοποιούνται για την καταπίεση των εργαζομένων ανθρώπων και μειονοτικών ομάδων, και για τη διάδοση μιας ιδεολογίας που κατηγορεί το θύμα των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων για τα προβλήματα της κοινωνίας (…) Ο λόγος επιβίωσης αυτών των διαρκώς επανεμφανιζόμενων ντετερμινιστικών θεωριών είναι ότι σταθερά τείνουν να παρέχουν μια γενετική αιτιολόγηση της καθεστηκυίας τάξης πραγμάτων και των υφιστάμενων προνομίων ορισμένων ομάδων σύμφωνα με την κοινωνική τάξη, τη φυλή, το φύλο. Ιστορικά, ισχυρές χώρες ή κυρίαρχες ομάδες στο εσωτερικό τους έχουν αντλήσει υποστήριξη για τη συντήρηση ή διερεύνηση της ισχύος τους από αυτή την παραγωγή της επιστημονικής κοινότητας (…) Αυτές οι θεωρίες παρείχαν σημαντικό υπόβαθρο στην ψήφιση των νόμων στείρωσης και των νόμων περιορισμού της μετανάστευσης στις ΗΠΑ μεταξύ 1910 και 1930, καθώς επίσης και στις πολιτικές ευγονικής που οδήγησαν στη δημιουργία των θαλάμων αερίων στη Ναζιστική Γερμανία”.
.
Γι’ αυτό είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τι πρεσβεύει η Κοινωνιοβιολογία, όσο και άλλες επιστήμες ή ψευδοεπιστήμες.
.
Το δεύτερο άρθρο που προσωπικά ξεχώρισα, είναι αυτό του κοινωνιολόγου-εγκληματολόγου Παναγιώτη Τριανταφύλλου με τίτλο: “Πρόληψη της παραβατικότητας ανηλίκων: Έγκαιρη ψυχοκοινωνική παρέμβαση και εναλλακτικές της ποινικής διαχείρισης πρακτικές». Έχοντας δουλέψει εθελοντικά στη Θεσσαλονίκη με παιδιά και εφήβους που η συμπεριφορά τους είχε χαρακτηριστεί παραβατική και κάποιοι απ’ αυτούς είχαν φυλακιστεί, καταλαβαίνετε πως είχα σημαντικό λόγο για να εστιάσω σε ορισμένα σημεία. Για παράδειγμα στην πρόταση για μια «θεσμική πρακτική σύστασης ενός συμφώνου συνεργασίας μεταξύ των Προγραμμάτων Εναλλακτικών της Φυλάκισης για Παραβάτες Χρήστες Παράνομων Ουσιών και των Κέντρων Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας».
.
Το τρίτο κείμενο με το οποίο κλείνει αυτή η παρουσίαση είναι της ψυχολόγου ΑΘηνάς Ασημοπούλου-Μαρίνου και τιτλοφορείται: «Οι άστεγοι ψυχικά ασθενείς την περίοδο της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα». Εκεί αναφέρεται μεταξύ άλλων πως μεγάλος αριθμός αστέγων ψυχικά ασθενών στη χώρα μας είναι μετανάστες, αιτούντες άσυλο και προτείνονται συγκεκριμένες λύσεις ώστε αυτοί οι άνθρωποι να μην υφίστανται κοινωνικό αποκλεισμό. Όπως έχω ξαναγράψει, εσείς μπορείτε να βρείτε άλλα κείμενα που να σας τραβήξουν την προσοχή.
.
Τέλος, ν’ αναφέρω, πως όσες και όσοι επιθυμείτε να αγοράζετε «Τα Τετράδια Ψυχιατρικής», μπορείτε να βρείτε τα τεύχη σε κεντρικά βιβλιοπωλεία της Αθήνας (εγώ τα βρίσκω στη «Λοκομοτίβα») ή να επικοινωνήσετε με τις εκδόσεις «Βήτα», ώστε να σας αποσταλούν με πιο φθηνά μεταφορικά έξοδα. Αν ενδιαφέρεστε να γίνετε και συνδρομητές του σπουδαίου αυτού περιοδικού απευθυνθείτε στο email: tetradiapsy@gmail.com.
.
.
.
AIKATERINI TEMPELI 